Page Text
________________
૩૫૮
નીતિશાસ્ત્ર પ્રવેશ પિન (Pecten) નામની એક પતંગિયાની ઉપતિ છે. એ ઉપજાતિ માલસ્ક (Mollusk) નામના ઉચ્ચતર (પ્રાણીશાસ્ત્રની દષ્ટિએ ઉચ્ચતર ) વર્ગમાં ગણાય છે. ગે-મહિષાદિ ચતુપાદ, વાંદર, માણસ વગેરે પૃષ્ઠવંશયુક્ત વર્ગમાં ગણાય છે. મેલેસ્ક વર્ગ પૃષ્ટવેરા રહિત છે. એટલે એક ઉપનતિ અને ગેમહિષાદિ ઉપજાતિમાં અત્યંત ભિન્નત્વ અથવા વિંસદશત્વ છે. કૂતરાં, ગધેડાં અને સેક્રેટીસ જેવા માણસમાં ભિન્નત્વ છે; પણ એ સર્વ પૃષ્ઠવંશયુક્ત વર્ગના હોવાથી તેમનામાં એક રીતે સામ્યતા છે એમ કહેવાનો હરકત નથી, પણ પૃષ્ઠવંશાહીન મેલસ્ક વર્ગનાં કિન ઉપજાતિનાં પતંગિયાં અને માણસના અવયવ વગેરેમાં કંઈ પણ સામ્યતા છે કે? ના, તો પણ પેકનનાં નેત્ર બરાબર નિહાળીને જુઓ. તે માણસના જેવાં જશે. પેકટેનનાં ચક્ષુમાં નેત્રદર્પણ, પોપચાંનું ઢાંકણ વગેરે સર્વ માણસને જેવાં છે. પૃવંશ શન્ય વર્ગમાં જે લક્ષણ કદી જણાતું નથી તે આ પેકન ઉપાતિના નેત્રમાં નજરે પડે છે. આ લક્ષણ એ છે કે માણસને નેત્રદર્પણની વિશિષ્ટ પરિવર્તનાત્મક રચના પેર્ટનના નેત્રમાં પણ છે. આ સદશત આ વિસદશ જાતિમાં સી તે ઉત્પન્ન થયું ?
જનારે જે એક ન હોય તે આ વિલક્ષણ સાગ્યે આટલી વિષમ પરિસ્થિતિમાંથી આપોઆપ ઉદ્ભવવું અશક છે જે ઉત્તર તરફથી અને દાંક્ષણ તરફથી આવતી રેલવે મુંબઈને બેબંદરમાં આવી હોય તે આ ના કાકતાલીય ન્યાયે થયેલી ન હેવી જોઈએ. કદાચિત એકાદ સાદી વાત કોકતાલીય ન્યાયે બની જાય; પણ નેત્ર જેવી ગૂંચવણવાળી અને નાજુક ઇકિય આવી રીતે કાકાલીય ન્યાયે ઉત્પન્ન થઈ શકતી નથી, પરિસ્થિતિને કત્વ આપીએ પણ તે અત્યંત ભિન્ન હોવાથી તેને માન આપી શકાતું નથી. ત્યારે “એમ કેમ ન કહેવું કે જીવને વિશિષ્ટ પ્રકારનાં સમાન ધર્મીય નેત્ર તૈયાર કરવાં હતાં તેથી તેણે વિસદશ પરિસ્થિતિમાં પણ પિતાનું કાર્ય પોતાની અંત:શકિતને બળે સાધી લીધું.” હથિયાર કિંવા સાધન ભિન્ન હોવા છતાં તે એક જ કાર્ય થતું હોય તો એ કાર્ય કરનાર એક જ હવે ઈએ. એમ માનવું યેય છે. સાધનનું વિસદાવ જેટલું ધિક અને
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005588 |
| Book Title | Nitishastra Pravesh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gordhandas Kahandas Amin |
| Publisher | Gurjar Granthratna Karyalay |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 606 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |