________________
( ७४ ) थशे; तो धार्मिक अभ्यास करवाने तेने जुदो वखत आपवानुं कारण नहीं रहे अने तेनुं आगळ जतां घणुं सारं परिणाम आवशे. हालमा सामायकनी क्रिया कोइ करतुं हशे तो वधारे भागमां अमारी जैन महीलाओज करे छे. ते जगे पुरुषवर्ग उपर जो सारं परिणाम थशे तो तेथी घणी जातना फायदा आपणने मळशे. मारो मुख्य केहेवानो मतलब ए छे के, सारासार विचार करवानी शक्ति ज्यारे बालकोने मळे त्यारेज तेमना उपर सामायकादि क्रियानो बोजो नाखवो एटले ते बोजो सहन थइ शके अने ते बोनो विनाकारण नहीं पण आपणा आत्महितार्थे छे, एवी तेमनी खात्री थाय.
हवे एवो एक सवाल छे के, संस्कृत व्याकरण क्यारे भणावq ? आपणे सारी पेठे जाणीए छीए के, स्वभाषानुं सारं ज्ञान होवा वगर परभाषा अने ते पण संस्कृत जेवी अघरी भाषा भणवी मुश्केल छे. पेहेलां ऋषिओ, पंडितो जे अभ्यास करावता ते पेहेलाथीज व्याकरणनो आरंभ करावता अने आखा बार वर्षमा बधां शास्त्र भणावी विद्यार्थीने शास्त्र पारंगत करता; पण हालना कालनो ' जीवनार्थ कलह ' घणो कठण थइ पडेलो छे. उदर भरणना पाछळ बधी दुनीया लागेली छे. एवा वखतमां आवा उंडा अभ्यास करी पछी दुनीयाना व्यवहारनुं प्रचलित इतिहास, भगोल, खगोल, रसायन, ज्योतिष, यंत्र, गणीत विगेरे शास्त्रनुं ज्ञान मेळववामां वग्वत गाळी पछी कोइ पण धंधा रोजगारनु ज्ञान मेळववा जेटलो वखत अमारी पासे नथी. हालमां तो घणा थोडा वखतमां अमो पंडित थवा मागीए छीए. अने ने माटेज डा. भांडारकरनी संस्कृत पुस्तकमाळा प्रगट थइ छे. तेमां थोडा वखतमां व्याकरणनु सामान्य तत्व समजी शकाय छे; एवाज प्रकारना व्याकरणो अमो भणी शकीए तेम छे. बनारस पाठशाळा जेवी महाशाळाओमा जे जुनी पद्धती मुजब ज्ञान मेळववा तयार थशे तेमने धन्य छे. पण घणा लोकोने डा. भांडारकर वाळीज योजना पसंद आवशे. सिद्धांत कौमुदी, हम प्रकिया आदी घणा शास्त्रो भणवा जेटलो अमारी पासे वखत नथी, माटे जे वेळा सरकारी शाळाओमां संस्कृत व्याकरण भणाववाने शरु करवामां आवे छे तेज वेळा एटले तेटलो अभ्यास थया बादन शरु करवामां आवे तो बहु सारं. हालमां शाळाओमां भणवाना विषयोनी एटली बधी भीड थइ पडी छे के, धर्मना एक टेक्स्ट बुकनो पण भार थइ पडशे. माटे विद्यार्थीओ उपर वधारे अभ्यासनो बोजो नहीं राखतां अने तेमना मगजने सेहेलाइथी एकेक विषय क्रमवार लेवानी फुरसद आपवाथी घणुं हीत थशे. अने मुख्य विचार करवानी
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org