Page Text
________________
૪૬
કર્મપ્રકૃતિ
-: અથ રજી વર્ગણા પ્રરૂપણા :-) जेसिं पएसाण समा, अविभागा सब्बतो य थोवतमा । ते वग्गणा जहना, अविभागहिया परंपरओ ॥७॥ येषां प्रदेशानां समा, अविभागाः सर्वतश्च स्तोकतमाः ।
ते वर्गणा जघन्याः, अविभागाधिकाः परंपरतः ।।७।। ગાથાર્થ :- જે જીવ પ્રદેશોના વીર્યાવિભાગો તુલ્ય સંખ્યાવાળો હોય અને બીજા જીવપ્રદેશોમાં રહેલાં વિવિભાગોની અપેક્ષાએ થોડા હોય તે જીવપ્રદેશોની પ્રથમ જઘન્ય વર્ગણા કહેવાય. તદનંતર એકેક વીર્યાવિભાગે અધિક એવી બીજી - ત્રીજી વિગેરે આગળની વર્ગણાઓ થાય.
ટીકાર્થ :- અવિભાગ પ્રરૂપણા કહી, હવે વર્ગણા પ્રરૂપણા:- કહે છે. જે જીવપ્રદેશોના વીર્યાવિભાગો તુલ્ય સંખ્યાવાળા હોય અને તે બીજા સર્વ પ્રદેશમાં રહેલ વીર્યાવિભાગોની અપેક્ષાએ અતિ અલ્પ હોય. ઘનીકતલોકના અસંખ્યયભાગવતિ અસંખેય પ્રતરગત અસંખ્ય આકાશપ્રદેશ રાશિ પ્રમાણ જીવપ્રદેશોના સમુદાયની પ્રથમ વર્ગણા હોય અને તે સર્વ અલ્પ વીર્યાવિભાગયુક્ત હોવાથી જઘન્ય વર્ગણા છે.
ત્યાર પછી તરતની વર્ગણા ફક્ત અવિભાગાધિક =એક એક અવિભાગથી અધિક કહેવી. તે આ પ્રમાણે જઘન્ય વર્ગણાથી પર જે જીવપ્રદેશો એક વીર્યાવિભાગથી અધિક ઘનીકૃત લોકના અસંખ્યયભાગવર્નિ અસંખ્યય પ્રતરમાં રહેલા પ્રદેશરાશિ પ્રમાણ જે છે, તેઓનો સમુદાય તે બીજી વર્ગણા, પછી અનંતર બે વર્યાવિભાગે કરી અધિક, કહેલ સંખ્યાના જીવપ્રદેશોનો સમુદાય તે ત્રીજી વર્ગણા. એ પ્રમાણે એક એક વીર્યાવિભાગની વૃદ્ધિથી વધતાં વધતાં અસંખ્યય વર્ગણા જીવપ્રદેશોના સમુદાય જેટલી કહેવી.
ઇતિ ૨જી વર્ગણા પ્રરૂપણા સમાપ્ત - અથ ૩જી - ૪થી સ્પર્ધક - અંતર પ્રરૂપણા -)
सेढिअसंखिअमित्ता, फड्डगमेत्तो अणंतरा णत्थि । जाव असंखा लोगा, तो बीयाई य पुब्बसमा ॥८॥ श्रेण्यसंङ्ख्येयमात्रा, सर्धकमितोऽनन्तरा न सन्ति ।
यावदसंख्येया लोकास्ततो द्वितीयादयश्च पूर्वसमाः ॥ ८ ॥ . ગાથાર્થ :- શ્રેણિના અસંખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણ વર્ગણાઓનું એક સ્પર્ધક હોય ને અહીંથી આગળ ચાવતુ અસંખ્યલોકાકાશના પ્રદેશ જેટલી અનંતર વર્ગણાવાળા જીવપ્રદેશો નથી, તદનંતર દ્વિતીયાદિક સ્પર્ધકની દ્વિતીયાદિ વર્ગણાઓ પ્રથમ સ્પર્ધકની વર્ગણાઓ સરખી કહેવી.
ટીકાર્થ :- (વર્ગણાઓ) કેટલી હોય તે બતાવવા માટે (૩) સ્પર્ધક પ્રરૂપણા - કહે છે. ધનીકત લોકની એક એક પ્રદેશ પંક્તિરૂપ જે શ્રેણિ તેના અસંખ્યાતમે ભાગે જેટલાં આકાશપ્રદેશો તેટલા પ્રમાણની પૂર્વે કહેલા સ્વરૂપવાળી વર્ગણાનો સમુદાય તે પ્રથમ સ્પર્ધક = જેને વિષે વર્ગણાઓ ઉત્તરોત્તર (એક પછી એક) તુલ્ય બુદ્ધિ વડે (એકોત્તર વૃદ્ધિ વડે) કરીને સ્પર્ધા કરે તે સ્પર્ધક કહેવાય. એ પ્રમાણે અહીં વ્યુત્પત્તિ છે. સ્પર્ધક પ્રરૂપણા કહી. હવે -
(૪) અત્તર પ્રરૂપણા - કહે છે. પૂર્વે કહેલ સ્પર્ધકમાં રહેલ અંત્ય વર્ગણાથી આગળ અનન્તર જીવપ્રદેશો નથી એટલે કે એક એક વીર્યાવિભાગ વૃદ્ધિ વડે નિરંતર વૃદ્ધિ વડે વધતાં એવા જીવપ્રદેશો પ્રાપ્ત થતા નથી. પરંતુ અસંખ્યય લોકના પ્રદેશો જેટલાં થાય ત્યાં સુધી સાન્તર જ હોય છે. પૂર્વ કહેલ સ્પર્ધકમાં રહેલી છેલ્લી વર્ગણાથી આગળ એક-બે ત્રણ વગેરે વીર્યાવિભાગ અધિક જીવપ્રદેશો પ્રાપ્ત થતા નથી. સંખેય પણ નહીં, અસંખેય પણ નહીં. પરંતુ અસંખ્યય લોકાકાશપ્રદેશ પ્રમાણ વડે પ્રાપ્ત થાય છે. તેઓનો સમુદાય તે બીજા સ્પર્ધકની પ્રથમ વર્ગણા.
૩૭ પુરુષાકૃતિવાળા લોકને બુદ્ધિ વડે ધન કરતાં ૭ રાજ દીધે, ૭ રાજ વિખંભ અને ૭ રાજ ઊંચો એવો ધનલોક થાય. તેમાં એક પ્રદેશ પ્રમાણ
જાડાઇવાળાને ૭ રાજ લાંબા પહોળાં અસંખ્ય પ્રતર હોય. (અબરખના પડની જેમ = પટલવતું) તે પ્રત્યેક પ્રતરમાં ૧ પ્રદેશ પ્રમાણ જાડી અને ૭ રાજ ધ એવી અસંખ્ય સૂચિ શ્રેણિઓ (સોયના આકારે લાંબી) હોય તેવી શ્રેણીઓ અહીં જાણવી.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www ainelibrary.org
| SR No. | 005572 |
| Book Title | Karm Prakruti Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kailashchandravijay |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | |
| Total Pages | 550 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |