________________
પાંડવ ચરિત્રમ્
૭૪
સર્ગ - ૪ આથી જે થવાનું છે, તે થાય જ છે. આ દ્રૌપદીએ પૂર્વજન્મમાં નિયાણું કરેલું છે. કરેલા નિયાણાવાળી આ પાંચ પતિવાળી થશે. આમ કહીને મુનિ દ્રૌપદીના પૂર્વભવને કહે છે.
દ્રૌપદીનો પૂર્વભવ :
ચંપાનગરીમાં ત્રણ બ્રાહ્મણો રહેતા હતા. તેમના સોમદેવ, સોમભૂતિ અને સોમદત્ત નામ હતા. તે ત્રણેની ત્રણ સ્ત્રીઓ હતી. અનુક્રમથી તેઓના નાગશ્રી, ભૂતશ્રી અને યક્ષશ્રી એવા નામો છે.
હવે એક વખત ભોજન કરાવવા માટેનો વારાનો દિવસ આવતાં નાગશ્રીએ અનેક પ્રકારના રસવાળી રસવતી (ભોજન) બનાવી. તે રસોઈમાં શાક બનાવતાં તેણે એક કડવા તુંબડાને ઘણા દ્રવ્યથી સંસ્કારીત કરીને તેના એક અંશને હથેળીમાં લઈને કંઈક સ્વાદ લઈને તે કડવું ન ખાવા જેવું અસુંદર જાણીને વિચાર્યું. હા ! હા ! મેં અજ્ઞાનતાના કારણે આ શાકમાં તેલનો ઘણો વ્યય કર્યો છે. તેથી હમણાં તો એકબાજુ રાખીને કોઈક ભિક્ષુકને આપીશ. આ પ્રમાણે વિચારીને તે નાગશ્રીએ એકબાજુ મૂકીને બીજું મીઠું તુંબડું વઘારીને પીરસ્યું અને સંતોષ પામેલા તે બ્રાહ્મણો પોતપોતાના સ્થાને ગયા.
સુભૂમિ-ભાગ નામના બગીચામાં ચાર જ્ઞાનના માલિક ધર્મઘોષ નામના સૂરિ પધાર્યા. તેના ધર્મરૂચિ નામના શિષ્ય માસક્ષમણના પારણે ભીલડી એવી નાગશ્રીના ઘરે કલ્પવૃક્ષની જેમ આવ્યા. તે પાપીણી નાગશ્રીએ તે કડવું તુંબડું સાર દ્રવ્યથી સંસ્કારીત (વઘારેલું) તે મુનિને બધું છોરાવી દીધું.
મુનિએ નિર્દોષ આહાર માનીને તેના ઉપર ઉપકારની ઇચ્છાથી બધું લઈને ઉપાશ્રયમાં આવી ગુરુને બતાવ્યું. ગુરુએ પણ તેની ગંધને સૂંઘીને ધર્મ સ્નેહથી આ પ્રમાણે કહ્યું : “હે વત્સ ! જો તું આ ઝેરી તુંબડું આરોગીશ, તો જલ્દી મૃત્યુને પામીશ. એમાં કોઈપણ જાતનો સંદેહ નથી. આથી તું વિશુદ્ધ સ્થંડિલ ભૂમિ પર જઈને પરઠવી દે.”
આમ ગુરુનો આદેશ થતાં મુનિ નગરની બહાર નીકળી ગયા. ત્યાં શુદ્ધ ભૂમિમાં કંઈક પાત્રામાંથી એક બિંદુ પડ્યું ત્યારે તેમાં આસક્ત કીડીઓ મરતી જોઈને મુનિએ ચિંતવ્યું. અહો! એક બિંદુ માત્રથી આટલી બધી કીડીઓ મરી ગઈ, તો પછી બધું પરઠવતાં કેટલા બધા જીવો મરશે ! તેથી તો શ્રેષ્ઠ છે કે મારા એકનું મૃત્યુ થશે, પરંતુ ક્રોડો જીવોનું મૃત્યુ નહિ થાય. એ પ્રમાણે વિચારીને તે ધર્મરુચિ મુનિ તે ઝેરી તુંબડું બધું વાપરી (ખાઈ) ગયા. આહાર વાપરીને અનશન કર્યું અને નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ કરીને બધા જીવોને ખમાવીને (ક્ષમાવીને). સમાધિપૂર્વક તે મુનિ પ્રાણોને છોડી સર્વાથ સિદ્ધ વિમાનમાં ગયા. પછી ધર્મઘોષ ગુરુએ ઘણો સમય થઈ ગયો જાણી તે ધર્મરુચિ મુનિને જોવાને માટે બીજા મુનિઓને મોકલ્યા. તે પણ મુનિઓ જોતાં જોતાં ત્યાં ગયા, જે જગ્યાએ મુનિ પડ્યા હતા તે મરેલા પડેલા જોઈને તે સાધુઓ દુઃખથી આક્રાંત તેના રજોહરણાદિ ધર્મ ઉપકરણ લઈને ગુરુ ચરણોમાં આવીને બધુ નિવેદન કર્યું (કહ્યું).
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org