Page Text
________________
२-रोमन लिप्यां मूलं-जे. एफ. स्टूगर्टः सन् ४-कालपरिवर्त-रूपस्य युगस्य श्रावणकृष्णप्रति१९३७, वर्षेऽकरोत् । तथा
पदाया दिवसे जम्बूद्वीपस्य प्रथमः सूर्यः पूर्व३-हिन्दीभाषानुवादेन सह श्रीअमोलक ऋषिणा दक्षिणाग्नेयकोणे, तथा द्वितीयः सूर्यः पश्चिहैद्राबादतः वी. सं. २४ ४५ वर्षे विहितम् ।
मोत्तर-वायव्य कोणे प्रचलितः, (३) चन्द्र-प्रज्ञप्तिः (चंद्र-पण्णत्ती)
तथैव प्रथमचन्द्रः पूर्वोत्तरेशानकोणे द्वितीय
चन्द्रश्च पश्चिम-दक्षिण-नैर्ऋत्यकोणे प्रचलितः । अस्मिन्नागमे प्रामुख्येन चन्द्रस्य परिभ्रमण
सूर्या-चन्द्रमसोरियं गमन-प्रक्रिया मुल्लिखितम् । सूर्य-प्रज्ञप्तेस्तथा चन्द्र-प्रज्ञप्तेर्वर्णने
ज्योतिषशास्त्रे निरूपिताभ्यां नाडीवृत्त-कदम्ब प्रायः साम्यमस्ति । केवलं मङ्गलाचरणे या १८
वृत्ताभ्यां साम्यं भजते । ज्योतिषस्य दृष्ट्या गाथाः सन्ति ता एव विशेषाः सन्ति । अत्र
विषयोऽयं महत्त्वशाली विद्यते । सम्पन्नं प्राचीन-ज्योतिषसम्बन्धिनीनां मूलमान्य
५-छायासाधनस्य तथा छायाप्रमाणस्याधारण तानां सङ्कलनं महत्त्वपूर्ण विद्यते ।
दिनमानस्य साधनसम्पाद्यमानं महत्त्वपूर्णम् । वेदाङ्गज्योतिषवदत्र पञ्चवर्षात्मकस्य युगस्य
इयं साधनप्रक्रिया प्रतिभा-गणितस्य मानं व्यवस्थाप्य सूर्यस्याथवा चन्द्रस्य गणितमपि
मूलस्रोतः । यतः प्रतिभागणितस्य विकासोप्रायः समानं प्रतीयते। उदयास्तविचारः, दिनमानं
ऽभवत् । उत्तरायण -दक्षिणायने, सूर्यस्य सिंहगतिस्तथा
६-छाया-साधने कीलकच्छायायास्तथा कोलगजगतिः, रात्रिदिनव्यवस्था, नक्षत्रेषु गोत्रादीनां
कगणितस्य वर्णनमस्ति । वर्णनमित्यादयो विषया अस्य ग्रन्थस्य महत्तां
यदाधारेण शङकुच्छायायाः शङ्कुगणितस्य वर्धयन्ति ।
च विकासः समवर्ततेति मन्यते । चन्द्रप्रज्ञप्तेः कानिचन वैशिष्टयानि दर्शनी
__ ७-पुरुषच्छायाया अत्र विशिष्य वर्णनं यानि सन्ति ।
विद्यते । वराहमिहिरोऽपि पुरुषच्छाया-विषयेऽयथा
लिखत् । सम्भाव्यते यत् तस्य मूलस्रोतोऽप्ये१-चन्द्रस्य दैनिक्या योजनवत्या गतेः कथनम् । तदेव भवेत् ! २-उत्तरायण – दक्षिणायनयोर्वीर्थीनां – मार्गाणां ८-अस्मिन्नागमे वृत्त-त्रिकोण-चतुरनपृथक् पृथक्-विस्तारं निष्कास्य सूर्यस्य वस्तूनां छाया अपि वर्णिताः सन्ति । चन्द्रस्य च गतेनिर्णयः । .
९-अत्रैव चन्द्रः स्वतः प्रकाशमानो वर्णित३-वीथिषु चन्द्रमसि वर्तमानानां चतुरस्र-प्रभृ- स्तस्य क्षय-वृद्धयोः कारणं राहुरस्ति ।
त्याकाराणां खण्डनं तथा समचतुस्र-गोलाका- इत्थमयमागमो ज्योतिषशास्त्र-दृष्टया ऽतीव रयोः प्रतिपादनम् ।
महत्त्वं धारयति ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005568 |
| Book Title | Jambudwip Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vardhaman Jain Pedhi |
| Publisher | Vardhaman Jain Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 23 MB |