________________
આવા ગ્રંથકાર - ટીકાકારનું સર્જન વિશિષ્ટ જ હોય...
ગ્રંથકારે અહીં બીજા બધા વિષયોને બાજુ પર મુકીને, સત્યાસત્યના નિર્ણયના આધારભૂત પ્રમાણના લક્ષણ, સંખ્યા, ફળ અને વિષય ઉપર ચર્ચા કરી છે. અન્ય દર્શનકારોની માન્યતાનું સચોટ તર્કોથી ખંડન કરીને જિનશાસનની CS સર્વોપરિતા સિદ્ધ કરી બતાવી છે..
આનો વિસ્તૃત બોધ તો ગ્રંથના અભ્યાસથી જ થશે.. છતાં કેટલીક વાતો, જે કદાચ માત્ર આ જ ગ્રંથમાં જોવા મળે છે, બીજે જોવા નથી મળતી અથવા વિસ્તાર નથી મળતો, તેવી વાતોનો ઉલ્લેખ કરવાની લાલચ રોકી શકતો નથી...
૦ પરાર્થ પ્રત્યક્ષ અને પરાર્થ અનુમાનનું નિરૂપણ... (પૃ. ૧૪૬) ૦ નયો સાત જ કેમ ? તેની વિચારણા.. (પૃ. ૨૪૮) ૦નય/દુર્નયનું સ્પષ્ટ - વિસ્તૃત - સહેતુક વિભાગીકરણ... (પૃ. ૨૭૪)
આ બાબતે ભિન્ન ગ્રંથોમાં ભિન્ન ભિન્ન વ્યાખ્યા જોવા મળે છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથનું વિભાગીકરણ સ્પષ્ટ અને તર્કશુદ્ધ જણાઈ આવે છે..
૦ વસ્તુના એક જ ધર્મના પ્રતિપાદક લૌકિક વચનો કેમ દુર્નય નથી અને વસ્તુના એક જ ધર્મના પ્રતિપાદક કુતીર્થિક વચનો કેમ દુર્નય છે ? એની સમજણ... (પૃ. ૩૦૨).
૦ પ્રસિદ્ધ સપ્તભંગીના વાક્ય “ચાસ્તિ રવ નીવ:' માં રચાત્ અને gવ પદોનો સ્પષ્ટ અર્થ.. (પૃ. ૩૦૫)
૦ દુર્નયવાદીઓનું દરેક વચન - ઘડાને ઘડો કહેનારું વચન પણ મિથ્યા કેમ ? (પૃ. ૩૦૬).
આવી તો અનેક રસપ્રદ વાતોનો વિસ્તાર જે ગ્રંથમાં હોય, એવા ગ્રંથનો સંપૂર્ણ અભ્યાસ અત્યાવશ્યક ગણાય અને નિશ્ચિતપણે સમ્યગ્દર્શનની વિશુદ્ધિનું કારણ બને..
ન્યાયનો ગ્રંથ. એટલે ભાષા ક્લિષ્ટ હોય જ. વળી અનેક પદાર્થોના બોધ વિના તેના પ્રશ્નોત્તરો સમજવા મુશ્કેલ પડે, એ સ્વાભાવિક છે. વળી આવા ગ્રંથના અધ્યાપકો પણ અતિદુર્લભ છે.. એટલે, પ્રાથમિક અભ્યાસુઓને
સરળતા થાય, નિર્વિઘ્ન ગ્રંથસમાપ્તિ થાય, પદાર્થનો સંપૂર્ણ - અસંદિગ્ધ બોધ O, થાય, એ આશયથી મુનિયુગલ - પૂ.મુ શ્રી સૌમ્યાંગરત્નવિજયજી મ.સા.
૧૦
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org