Page Text
________________
પ૬
નવતત્ત્વ પ્રકરણ | ગાથા-૧૫-૧૬ (૨૨) અગુરુલઘુનામકર્મ - અગુરુલઘુનામકર્મના ઉદયથી જીવનું શરીર ગુરુ પણ નહિ અને લઘુ પણ નહિ એવું સમતોલ થાય છે. એકાંતે પોતાનું શરીર ગુરુ હોય તો પોતે પોતાનું શરીર વહન કરી શકે નહિ, અને એકાંતે પોતાનું શરીર લઘુ હોય તો વાયુ આદિ વડે હરણ કરાતું પોતાનું શરીર સ્થિર ધારણ કરી શકે નહિ. આવું સમતોલ શરીર નિષ્પન્ન થવામાં જે કર્મ કારણ છે તે અગુરુલઘુનામકર્મ.
(૨૩) પરાઘાતનામકર્મ - બીજાઓનો પરાભવ કરે અથવા બીજાથી પરાભવ ન પામે તે પરાઘાત, અને તે પરાઘાતને અનુકૂળ એવું જે કર્મ તે પરાઘાતનામકર્મ. પરાઘાતનામકર્મના ઉદયથી જીવ કોઈનાથી પરાભવને પામતો નથી અને પોતે બીજાઓનો પરાભવ કરી શકે છે.
(૨૪) ઉચ્છવાસનામકર્મ :- જીવ ઉચ્છવાસ લેવા માટે શ્વાસોશ્વાસવર્ગણાનાં પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરે છે, તે ગ્રહણ કરવામાં નિમિત્ત કારણ એવું જે કર્મ તે ઉચ્છવાસનામકર્મ છે.
(૨૫) આતપનામકર્મ - સૂર્ય વિમાનમાં રહેલા એકેન્દ્રિય જાતિવાળા એવા રત્નને, અનુષ્ણ એવું પણ શરીર ઉષ્ણ પ્રકાશવાળું જે કર્મના ઉદયથી પ્રાપ્ત થાય તે આતપનામકર્મ છે.
(૨૬) ઉદ્યોતનામકર્મ :- પ્રથમ કર્મગ્રંથની શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિજીની ટીકા પ્રમાણે અર્થ આ પ્રમાણે છે – ચંદ્રના વિમાનમાં રહેતા એકેન્દ્રિય જાતિવાળા એવા રત્નોને જે કર્મના ઉદયથી શીતલ પ્રકાશવાળું શરીર પ્રાપ્ત થાય તે ઉદ્યોતનામકર્મ છે.
સાધુના ઉત્તરવૈક્રિયશરીરમાં અને દેવોના ઉત્તરક્રિયશરીરમાં, ચંદ્ર, ગ્રહ આદિ જ્યોતિષ્કમાં અને વિશિષ્ટ રત્નો કે ઔષધિ વગેરેમાં અનુષ્ણ પ્રકાશાત્મક ઉદ્યોત હોય છે, જે ઉદ્યોતનામકર્મનું કાર્ય છે.
(૨૭) શુભવિહાયોગતિઃ- જે કર્મના ઉદયથી ચાલવાની પદ્ધતિ રમ્ય થાય તે શુભવિહાયોગતિનામકર્મ છે.
(૨૮) નિર્માણનામકર્મ :- જે નામકર્મના ઉદયથી શરીરની રચનાકાળમાં અંગઉપાંગનું નિયતસ્થાનમાં વ્યવસ્થાપન થાય તે નિર્માણનામકર્મ છે. આ નિર્માણનામકર્મને સૂત્રધાર જેવું કહેવામાં આવે છે=જેમ નાટકમાં સૂત્રધાર
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005541 |
| Book Title | Navtattva Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | |
| Total Pages | 182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |