Page Text
________________
પપ
નવતત્વ પ્રકરણ | ગાથા-૧૫-૧૬
अङ्गोपाङ्गनाम त्रिविधम् । तद्यथा-औदारिकाङ्गोपाङ्गनाम, वैक्रियशरीराङ्गोपाङ्गनाम, आहारकशरीराङ्गोपाङ्गनाम । पुनरेकैकमनेकविधम् । तद्यथाअङ्गनाम तावत् शिरोनाम, उरोनाम, पृष्ठनाम, बाहुनाम, उदरनाम, पादनाम । उपाङ्गनामानेकविधम् । तद्यथा-स्पर्शनाम, रसनाम, घ्राणनाम, चक्षुर्नाम, श्रोत्रनाम ।। (તત્ત્વાર્થસૂત્ર ૩. ૮, સૂ. ૨૨, માગ)
અંગનામકર્મ અને ઉપાંગનામકર્મના અવાંતરભેદો નીચે પ્રમાણે છે. (૧) અંગનામકર્મ :- શિરોનામકર્મ, ઉરોનામકર્મ, પૃષ્ઠ(પીઠ)નામકર્મ, બાહુનામકર્મ, ઉદરનામકર્મ અને પાદનામકર્મ, એ અંગનામકર્મના ભેદો છે.
(૨) ઉપાંગનામકર્મ - સ્પર્શનામકર્મ, રસનામકર્મ, ઘાણનામકર્મ, ચક્ષુનામકર્મ અને શ્રોત્રનામકર્મ, આ ઉપાંગનામકર્મના ભેદો છે.
(૧૬) વજઋષભનારા સંઘયણ :- શરીરનાં પુદ્ગલો જે કર્મના ઉદયથી વજ ઋષભનારા જેવા દઢ નિષ્પન્ન થાય તે વજઋષભનારાચસંઘયણનામકર્મ છે. વજઃખીલો. ઋષભ=પાટો, નારાચ=બન્ને હાડકાંઓનો મર્કટબંધ. બે હાડકાંઓ એકબીજા સાથે મર્કટથી બંધાયેલા હોય, તેના ઉપર હાડકાંનો પાટો હોય અને બે હાડકાંને પરસ્પર જોડવા માટે તેના ઉપર હાડકાંનો ખીલો હોય એવા સાંધાવાળા શરીરની રચના જે કર્મના ઉદયથી થાય તે વજઋષભનારાચસંઘયણનામકર્મ છે.
(૧૭) સમચતુરઅસંસ્થાનનામકર્મ - વિશિષ્ટ અવયવની રચના સ્વરૂપ શરીરની આકૃતિવાળા જીવો જેના વડે થાય તે સંસ્થાનનામકર્મ. તેમાં પ્રથમ સંસ્થાન પુણ્યપ્રકૃતિના ઉદયથી પ્રાપ્ત થાય છે. જે આકૃતિમાં સરખા ચાર ખૂણા હોય તે સમચતુરસસંસ્થાન.
(૧૮ થી ૨૧) વર્ણચતુષ્ક - જીવને પ્રાપ્ત થયેલા શરીરમાં શ્વેત, રક્ત અને પીત એ ત્રણ વર્ણ, ગંધમાં સુરભિગંધ, રસમાં આમ્લ, મધુર અને કષાય એ ત્રણ રસ, અને સ્પર્શમાં લઘુ, મૃદુ, ઉષ્ણ અને સ્નિગ્ધ એ ચાર સ્પર્શ પુણ્યપ્રકૃતિના ઉદયથી પ્રાપ્ત થાય છે. પુણ્યપ્રકૃતિમાં શુભવર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શમાં આ રીતે અવાંતર અગિયાર પુણ્યપ્રકૃતિઓનો સમાવેશ થાય છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005541 |
| Book Title | Navtattva Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | |
| Total Pages | 182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |