Page Text
________________
૪૮
નવતત્ત્વ પ્રકરણ | ગાથા-૧૪
પર્યાયરૂપે થાય છે. તેથી ધર્માસ્તિકાય આદિ દરેક દ્રવ્ય દ્રવ્યરૂપે સ્થિર છે અને પર્યાયરૂપે એક પર્યાયને છોડીને અન્ય પર્યાયરૂપે થાય છે, માટે પરિણામી છે.
વ્યવહારનય સ્થૂલદષ્ટિથી જોનાર છે. જેમ ભમરો કાળા રંગનો દેખાય છે, તેથી વ્યવહારનય ભમરાને કાળા વર્ણનો સ્વીકારે છે. તે રીતે કોઈ પદાર્થમાં વિદ્યમાન પરિણામથી પરિણામાંતરની પ્રાપ્તિ દેખાય તેને જોઈને આ પદાર્થ પરિણામી છે તેમ વ્યવહારનય કહે છે. જેમ મેળવણ નાખેલ દૂધ દહીંરૂપે પરિણામાંતર પામે છે તેને જોઈને દૂધને પરિણામી સ્વીકારે છે.
વળી, નિશ્ચયનય સૂક્ષ્મદૃષ્ટિથી જોનાર છે. જેમ ભમરો કાળો હોવા છતાં ઔદારિકરૂંધમાં પાંચ વર્ણ છે તેથી નિશ્ચયનય ભમરાને પાંચ વર્ણવાળો સ્વીકારે છે. તે રીતે કોઈ પદાર્થમાં અન્ય પરિણામ થતો દેખાતો ન હોય તોપણ તટ્સદશ અન્ય પરિણામ પ્રતિક્ષણ થાય છે એમ સૂક્ષ્મદષ્ટિથી જોઈને સ્વીકારે છે. તેથી સિદ્ધમાં ગયેલા આત્માઓમાં સિદ્ધઅવસ્થાની પ્રાપ્તિ પછી કોઈ અન્ય પરિણામ થતો નહિ દેખાતો હોવા છતાં પણ પ્રતિક્ષણ તેમને અનુભવાતો સુખનો પરિણામ પૂર્વસદશ અન્યાણનો સુખનો અનુભવ છે. માટે પરિણામાંતર છે તેમ નિશ્ચયનય સ્વીકારે છે.
વળી, ધર્માસ્તિકાય આદિ દ્રવ્યોમાં એક અવસ્થામાંથી બીજી અવસ્થામાં જાય તેવો વ્યક્ત પરિણામ નથી, તેથી વ્યવહારનય ધર્માસ્તિકાય આદિ દ્રવ્યોને પરિણામી સ્વીકારતો નથી, તોપણ નિશ્ચયનયની દૃષ્ટિથી જીવ અને પુદ્ગલ દ્રવ્યોને પ્રતિક્ષણ ગતિમાં સહાય કરવાને અનુકૂળ પરિણામ ધર્માસ્તિકાય આદિમાં વર્તે છે. તેથી નિશ્ચયનયની દૃષ્ટિથી ધર્માસ્તિકાય આદિ દ્રવ્યો પરિણામી છે.
જેમ –
વર્તમાનમાં અમુક જીવને કે પુદ્ગલને ધર્માસ્તિકાય ગતિસહાયમાં કારણ બન્યું, અને ઉત્તરમાં જ્યારે જીવ અને પુદ્ગલ સ્થિર પરિણામવાળા થાય છે ત્યારે તે જીવ અને પુલને આશ્રયીને ગતિસહાયના પરિણામનો અભાવ ધર્માસ્તિકાયમાં પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી તે તે જીવ અને પુગલને આશ્રયીને ગતિસહાયના પરિણામવાળા થવું અને તે તે જીવને અને પુદ્ગલને આશ્રયીને
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005541 |
| Book Title | Navtattva Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | |
| Total Pages | 182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |