________________
૩૬
ગાથાર્થ :--
આહાર, શરીર, ઈન્દ્રિય, શ્વાસોશ્વાસ, ભાષા અને મનઃ આ છ પર્યાપ્તિ છે. એકેન્દ્રિય, વિકલેન્દ્રિય, અસંજ્ઞી અને સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયને ચાર, પાંચ, પાંચ અને છ પર્યાપ્તિ છે. II૬ના
નવતત્ત્વ પ્રકરણ / ગાથા-૬-૭
ભાવાર્થ :
કુલ છ પર્યાપ્તિ છે : (૧) આહારપર્યાપ્તિ, (૨) શ૨ી૨૫ર્યાપ્તિ, (૩) ઇન્દ્રિયપર્યાપ્તિ, (૪) શ્વાસોશ્વાસપર્યાપ્તિ, (૫) ભાષાપર્યાપ્તિ અને (૩) મન:પર્યાપ્તિ. એકેન્દ્રિય જીવને આહાર, શરીર, ઇન્દ્રિય અને શ્વાસોશ્વાસ આ ચાર પર્યાપ્તિ છે. વિકલેન્દ્રિયને અને અસંજ્ઞી જીવોને આ ચાર ઉપરાંત પાંચમી ભાષાપર્યાપ્તિ છે, અને સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય જીવોને છએ પર્યાપ્તિઓ હોય છે. IIII અવતરણિકા :
સંસારી જીવોના ચૌદ ભેદોમાં પર્યાપ્તા-અપર્યાપ્તા ભેદો છે. તેથી પૂર્વની ગાથામાં છ પર્યાપ્તિ બતાવી. હવે સંસારી જીવો દશ પ્રાણના બળથી જીવે છે, તેથી તે દશ પ્રાણ કયા છે ? અને કયા જીવને કેટલા પ્રાણ છે ? તે બતાવે છે
-
ગાથા :
पणिदि अत्तिबलूसासाउ दस पाण चउ छ सग अट्ठ । રૂપા-ટુ-તિ-ચરિવીળ, ગન્નિ-સન્નીનું નવ વસ T ITT
ગાથાર્થ ઃ
પાંચ ઈન્દ્રિયો, ત્રણ બળ, ઉચ્છ્વાસ અને આયુષ્ય એમ દશ પ્રાણ છે. ચાર, છ, સાત, આઠ ક્રમસર એકેન્દ્રિય, બેઈન્દ્રિય, તેઈન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિયને અને અસંજ્ઞી અસંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય તથા સંજ્ઞી=સંજ્ઞીપંચેન્દ્રિયને નવ અને દસ=ક્રમસર નવ અને દસ પ્રાણ હોય છે. IIII
ભાવાર્થ :
સંસારી જીવોને પાંચ ઇન્દ્રિય, ત્રણ બળ=મનોબળ, વચનબળ અને કાયબળ, ઉચ્છ્વાસ અને આયુષ્ય આ દસ પ્રાણ છે, જેના બળથી સંસારી જીવો જીવે છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
