Page Text
________________
૧૦૭
નવતત્ત્વ પ્રકરણ | ગાથા-૩૦-૩૧
અનેક વિદ્યાબળથી સંપન્ન, આકાશમાં જવા સમર્થ, અષ્ટાંગ મહાનિમિત્તના પારને પામેલ, છતાં સ્પર્શેન્દ્રિયમાં આસક્ત ચિત્તવાળા એવા સત્યકી વિદ્યાધર મૃત્યુને પામ્યા=સ્પર્શેન્દ્રિયમાં આસક્તને કારણે મૃત્યુને પામ્યા, અને મહાબલિષ્ટ એવા હાથીઓ પણ સ્પર્શેન્દ્રિયને વશ થઈને બંધનને પ્રાપ્ત કરે છે. ત્યાર પછી બંધ, વધ, દમન, નિહનન અંકુશ વડે અભિવાતાદિ જનિત તીવ્ર દુઃખોને તે હાથી અનુભવે છે. અને નિત્ય જ સ્વછંદ વિહરણના સુખરૂપ વનવાસનું અનુસ્મરણ કરે છે. મનુષ્યની સ્ત્રીઓ પણ પ્રસવકાળમાં મૃત્યુને પામે છે. તેનું કારણ પણ સ્પર્શેન્દ્રિયની પરવશતા છે. આ રીતે સ્પર્શેન્દ્રિયની પરવશતાથી આલોક અને પરલોકમાં ઘણા અનર્થોની પ્રાપ્તિ થાય છે.
વળી, મરેલા હાથીના શરીરનું માંસ ખાવામાં આસક્ત કાગડો, હાથીના મૃત શરીરમાં પેસે છે અને તડકાના કારણે શરીર સંકોચાય ત્યારે તે કાગડો હાથીના મૃત શરીરમાં અંદર દબાઈને મૃત્યુ પામે છે. આનું કારણ રસનેન્દ્રિયની આસક્તિ છે.
વળી, ઔષધિગંધમાં લુબ્ધ સાપ જે રીતે મૃત્યુને પામે છે સાપના નાશ માટે તેવી ઔષધિઓ મૂકવામાં આવે છે જેથી તેમાં લુબ્ધ થયેલ સાપ ત્યાં આવે ત્યારે તેને મારવામાં આવે છે, તે રીતે ધ્રાણેન્દ્રિયમાં આસક્ત જીવો વિનાશને પામે છે.
વળી, સ્ત્રીદર્શનમાં આસક્ત એવા અર્જુનચોરની જેમ ચક્ષુરિન્દ્રિયમાં આસક્ત જીવો વિનાશને પામે છે અથવા દીપકના પ્રકાશમાં આસક્ત એવા પતંગિયાની જેમ ચક્ષુરિન્દ્રિયમાં આસક્ત જીવો નાશ પામે છે.
વળી, શ્રોત્રેન્દ્રિયમાં આસક્ત મૃગલાની જેમ સંસારી જીવો શ્રોતેન્દ્રિયને વશ થઈ દુર્ગતિને પ્રાપ્ત કરે છે.
આ રીતે પાંચ ઇન્દ્રિયોના આશ્રવના અનર્થોનું ચિંતવન કરવાથી આશ્રવના નિરોધ માટે ઉત્સાહિત થયેલ જીવ યોગમાર્ગમાં ઉદ્યમ કરી શકે છે. એ પ્રકારની આશ્રવ અનુપ્રેક્ષા ભાવના છે. (૮) સંવરભાવના :
संवराश्च महाव्रतादीन् गुप्त्यादिपरिपालनाद् गुणतश्चिन्तयेत् । सर्वे ह्येते
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005541 |
| Book Title | Navtattva Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | |
| Total Pages | 182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |