Navtattva Prakaran

SR No.: 005541
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Total Pages: 182
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 103

નવતત્વ પ્રકરણ | ગાથા-૨૭-૨૮ પ્રકર્ષ થાય છે, અને ગુપ્તિનો પ્રકર્ષ તે સંવરનો પ્રકર્ષ છે. તેથી બાવીસ પરિષહનો જય એ પણ સંવરના ભેદો છે.
(૧) ક્ષુધાપરિષહનો જય - શેષ વેદનથી અતિશયવાળી એવી સુધાનો ઉદય થયો હોય, જેથી ક્ષુધાવેદનીયથી સાધુને અશાતાનો અનુભવ થતો હોય, આમ છતાં તે સાધુ શુદ્ધ ભિક્ષા માટે સમ્યગુ યત્ન કરતા હોય, અને શુદ્ધ ભિક્ષા ન મળે તો સુધામાં પણ વ્યાકુળતા વગર સમભાવની વૃદ્ધિમાં યત્ન કરતા હોય, તો સુધાપરિષહનો જય છે. જો નિર્દોષ ભિક્ષા મળે અને તે ભિક્ષા દ્વારા સંયમની વૃદ્ધિ થાય તે રીતે જ સુધાને શમાવે તો સુધાપરિષહનો જય કહેવાય, અને અનેષણીય=દોષિત ભિક્ષા ગ્રહણ કરે તો સુધાપરિષહનો જય નથી.
(૨) પિપાસાપરિષહનો જય :- સુધાપરિષહની જેમ જ પિપાસાપરિષહનો જય જાણવો.
(૩) શીતપરિષહનો જય :- કોઈ સાધુ જીર્ણ વસ્ત્રો થઈ ગયાં હોય, ઠંડી ભયંકર પડતી હોય, અને નિર્દોષ વસ્ત્ર પ્રાપ્ત થઈ શકતાં ન હોય તોપણ દોષિત વસ્ત્રને ગ્રહણ ન કરે, તે શીતપરિષહનો જય છે; અને આગમવિધિપૂર્વક નિર્દોષ વસ્ત્ર આદિની ગવેષણા કરે, અને તે મળે તો તેનો ઉપયોગ કરે, તે શીતપરિષહનો જય કહેવાય. વળી, ઠંડીથી આર્ત થયેલ સાધુ બીજા વડે અગ્નિ જ્વલિત કરાયેલો હોય તો પણ તેની પાસે જઈને બેસે નહિ, તે શીતપરિષહનો જય કહેવાય.
(૪) ઉષ્ણપરિષહનો જય :- શીતપરિષદની જેમ ઉષ્ણપરિષહનો જય જાણવો. કોઈ સાધુ ઉષ્ણથી તપ્ત હોય, તોપણ સ્નાન કરવું, પંખો કરવો, પવન આવતો હોય તે સ્થાનમાં બેસવું, તેનું વર્જન કરે, છત્ર આદિ ધારણ કરવાનું વર્જન કરે અને સમ્યક રીતે ઉષ્ણતાને સહન કરે અને ચિત્તને ધર્મધ્યાનમાં પ્રવર્તાવી શકે તો તે ઉષ્ણપરિષહનો જય છે.
(૫) દંશમશકપરિષહનો જય :- કોઈ સાધુ ડાંસ આપે એવા મચ્છર આદિ કરડતા હોય તોપણ દંશમશકના સ્થાનથી દૂર ન થાય, તેને દૂર કરવા ધૂમાડાદિ ન કરે, ન કરાવે અને પંખાદિ કે વસ્ત્રાદિથી નિવારણ કરે નહિ, અને ચિત્તને ધર્મધ્યાનમાં પ્રવર્તાવી શકે તો તે દંશમશનપરિષહનો જય કહેવાય.