Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad

SR No.: 005538
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumna R Vora
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2004
Total Pages: 718
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 303

लुङि सिजादिदर्शनान्न भविष्यति । यत्र तर्हि सिजादयो न दृश्यन्ते प्राभित्तेति । दृश्यन्तेऽत्रापि सिजादयः । किं वक्तव्यमेतत् । न हि । कथमनुच्यमानं गंस्यते । यथैवायमनुपदिष्टान्कारककालविशेषानवगच्छत्येवमेतदप्यवगन्तुमर्हति यत्र सिजादयो नेति ॥
અહીં ભગવાન શ્રીપતંજલિપ્રણીત વ્યાકરણમહાભાષ્યના પ્રથમ અધ્યાયના પ્રથમ પાદમાંપાંચમા આનિની તરલા નામની ટીકા સમાપ્ત પી
તુજ નાં રૂપો) માં ચિત્ર વગેરે (પ્રત્વચાજોવામાં આવે છે તેથી (સંજ્ઞા) નહીં થાય.તો પછી સ્મિત જેવામાં સિપ વગેરે દેખાતા હોય ત્યાં નિષ્ઠા સંજ્ઞા થવાનો પ્રસંગ આવશે).અહીં પણ મિત્ર વગેરે જોવામાં આવે છે. તો શું (અહીં ત્રિપ લાગ્યો છે) તે કહેવું પડશે? ના. નહીં (હેવું પડે). તો પછી કહ્યા વિના સિપુ અહીં છે તે) કેવી રીતે સમજાશે? જેવી રીતે વગર કો. કોઈ વિશિષ્ટ કારક અને વિશિષ્ટ કાળને સમજી સકે છે તે જ રીતે જ્યાં સિન વગેરે પ્રત્યયો ન હોય ત્યાં પણ તે સમજી શકે તે ઉચિત છે.આ
અહીં શ્રીભગવાનપતંજલિ વિચિત વ્યાકરણમહાભાષ્યના પ્રથમ અધ્યાયનો પ્રથમ પાઠના પાંચમા આર્નિકનો ગુજરાતી અનુવાદ સમાપ્ત |
--આનિક પાંચમો પૂર્ણ---
ויי
223 પ્રામિત્ત હાર્ટ ફેવત્તઃ। માં પ્રામિત્ત ઉપરથી કર્તા, કારક, એકવચન, ભૂતકાળ વગેરનો ખ્યાલ આવે છે તેથી તેમાં ત પ્રત્યય છે તે જીદ્દ નો છે નિષ્ઠા ત-કાર નથી તેમ જાણી શકાય છે. અહીં સિ દેખાતો નથી કારણ કે મેં (વિશ્વ) પછી સત્તાવિ પ્રત્યય તે આવ્યો છે તેથી જો કારિ પ્રમાણે વિધ્ નો લોપ થયો છે તેમ છતાં ત્યાં નિષ્ઠા –કાર હશે તેવી શંકા થતી નથી.
24 એટલે કે જ્યાં વિ વગેરે પ્રત્યયો જોવામાં ન આવતા હોય ત્યાં છે અને વતુને નિષ્ઠા સૈકા થાય છે. તેમ ન કહેવા છતાં કાળ, કારક વગેરેને પ્રતાપે અમુક પ્રયોગ નિષ્ઠાન્ત નો છે કે નથી તે વિચક્ષણ વ્યક્તિ સમજી શકે તે જ યોગ્ય છે.જો કે અમ્,ધૃતમ્, સિતમ્ વગેરેમાં શિવૃસિમ્યઃ ઃ । એ રાવિ સૂત્ર પ્રમાણે રવિ પ્રત્યય ૪ લાગે છે છતાં ત્યાં નિષ્ઠા સંજ્ઞા નહીં થાય, કારણ કે ક્વચિત્ હળવિ પ્રત્યયો થયા હોય ત્યાં વ્યુત્પત્તિને લગતાં કાર્ય થતાં નથી એમ અતઃ कृकमि સૂત્રમાં મિ નું ગ્રહણ કરીને સૂત્રકારે સૂચવ્યું છે.
ઢ
О
www.jainellbrary.org