Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad

SR No.: 005538
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumna R Vora
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2004
Total Pages: 718
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 153

એટલું જ કહેત), કારણ કે હસ્ય, દીર્ઘ અને પ્લુત (એ પ્રકાર) તો અન્ના (અર્થાત્ સ્વરોના) જ હોય છે. તો પછી આ હેડળઃ । માં મૂકવામાં આવેલ અશ્ વિશે સંદેહ થાય છે. અહીં પણ નિ:સંદેહ રીતે આગળના (ળ-કાર) સાથેજ લેવાનો છે પાછળના સાથે નહીં. કેવી રીતે ? કારણ કે પાછળના સાથેના નથી હોતા, એટલે કે હ્ર પ્રત્યય પૂર્વે પાછળના (નકાર) સાથેના અર્દૂ વર્ણો હોતા નથી.અરે પણ આ મોજા “ નૌકા માં છે ને, એમ હોય તો પછી (સૂત્રમાં અન્ નું ગ્રહણ કર્યું છે) તેને પ્રતાપે આગળના સાથે (પ્રત્યાહાર લેવાનો છે) પાછળના સાથે નહીં, કારણ કે જો પાછળના સાથે (પ્રત્યાહાર) લેવાનો હોય તો (સૂત્રમાં) અન્ નું ગ્રહણ કરવાનો અર્થ ન રહે. (તેથી સૂત્રકાર) હેડરઃ । એટલું જ કહેત અથવા એ પણ ન કહેત, કારણ કે હસ્ય, દીર્ઘા અને પ્યુત (એ પ્રકાર) તો અર્ (અર્થાત્ સ્વરો) ના જ હોય છે. તો પછી આ ગળોઽપ્રવૃાવાનુનાસિષ્ઠઃ । માં મૂકવામાં આવેલ અશ્ વિશે સંદેહ થાય છે. અહીં પણ નિ:સંદેહ રીતે આગળના (નકાર) સાથે જ લેવાનો છે પાછળના સાથે નહીં. એ કેવી રીતે? કારણ કે પાછળના સાથેના નથી હોતા, એટલે કે પદને અન્તે પાછળના ([-કાર) સાથેના અણૂ પ્રત્યાહારમાંના વર્ણો હોતા નથી. અરે પણ આ માં છે ને. એમ હોય તો પછી (સૂત્રમાં અન્ નું ગ્રહણ કર્યુ છે) તેને પ્રતાપે આગળના સાથે (પ્રત્યાહાર લેવાનો છે) પાછળના સાથે નહીં, કારણ કે જો
હતું
પાછળના
स्यादण्ग्रहणमनर्थकं स्यात् । अचोऽप्रगृह्यस्यानुनासिक इत्येव ब्रूयात् । अथवैतदपि न ब्रूयात्। अच एव हि प्रगृह्या भवन्ति ॥ अस्मिंस्तर्ह्यण्ग्रहणे संदेहः। उरपरपरः इति असंदिग्धं पूर्वेण न परेण कुत एतत् पराभावात् । न ह्युः स्थाने पचेऽणाः सन्ति। ननु चायमस्ति । कर्त्रर्थम् हर्त्रर्थमिति । किं च स्यात् । यद्यत्र रपरत्वं स्याद् द्वयो रेफयोः श्रवणं प्रसज्येत । हलो यमां यमि लोपः त्येवमेकस्यात्र लोपो भवति। विभाषा स लोपः । विभाषा श्रवणं प्रसज्येत । अयं तर्हि नित्यो लोपो रो रि इति । पदान्तस्येत्येवं सः। न शक्यः स पदान्तस्य विज्ञातुम् । इह हि लोपो न स्यात् । जगृधलंद अजर्धाः पास्पर्धेरपास्या इति ॥ इह तर्हि मातृणाम् पितॄणामिति रपरत्वं प्रसज्येत।
।
કે
સાથે (પ્રત્યાહાર) લેવાનો હોય તો (સૂત્રમાં) નું ગ્રહણ કરવાનો અર્થ ન રહે. (તેથી સૂત્રકાર) અપોડપ્રવૃાવાનુનાસિ। એમ જ કહેત અથવા એ પણ ન કહેત, કારણ કે હસ્ય, દીર્ઘ અને પ્યુત (એ પ્રકાર) તો અર્ (અર્થાત્ સ્વરો) ના જ હોય છે. તો પછી આ કરા રપર૬ માં મૂકવામાં આવેલ કાળ વિશે સંદેહ થાય છે. અહીં પણ નિ:સંદેહ રીતે આગળના ળ-કાર) સાથે જોવાનો છે પાછળના સાથે નહીં. કેવી રીતે? કારણ કે પાછળના સાથેના નથી હોતા, કારણ કે ૠ ને સ્થાને પાછળના (ળ-કાર સાથેના) અન્ (વર્ણો) હોતા નથી. અરે પણ આ ર્યમ્ 82 ર્યમ્ માં છે ને ! (હોય) તેથી શું થાય? જો અહીં (૬) પાછળ આવે તો તો બે રેફનું
ગોવા, ના વગેરેમાં ર્કો અને અે પૂર્વ ન કાર સાથેના રૂ પ્રત્યાહારમાંના છે. ચેડ) અનુસાર જૂ પર થતાં અન્, (બ હૈં ૩} વર્ણનો હસ્વ થાય છે, જેમ કે ઠુમારી ।--મારિવા. તે પછી આ શોા, નૌ। માં હવ કેમ નથી થતો ? એમ આક્ષેપકારની શંકા છે, કારણ કે ો અને ઔ વર્ણો અને પ્રત્યાહારમાં જ આવે છે. પરંતુ પર ળ-કાર સાથેના 7 માં આવતા હોવાથી હસ્થ નહીં થાય,
કારણ કે હેડળઃ । માં પૂર્વ ળ-કાર સાથેના અન્ નું ગ્રહણ છે.
જતું હતું વગેરેમાં અન્તે આવેલો ા કાર પૂર્વ ન કાર સાથેના ગા પ્રત્યાહારમાંનો વર્ણ નથી પણ પર - કાર સાથેના અન્
"
માંનો છે. શંકાકારના કહેવા પ્રમાણે તું વગેરેમાં અન્ય કા કાર પ્રવૃદ્ધ ન હોવાથી કાળોડ મૃદા સ્પાનુનાસિક પ્રમાણે તેનો વિકલ્પ અનુનાસિક થવો જોઇએ, વાસ્તવમાં અન્ય કાર અનુનાસિક થવાનો કોઇ અવકાશ જ નથી, કારણ કે ખોડપ્રવૃ॰ સૂત્રમાં ને પ્રત્યાહાર પૂર્વ જ્ઞ-કાર સાથેનો પ્રયોજયો છે.
વર્ઝયમ્ – તું સયંમ્—અહીં ગ ની પછી જ્ઞ આવ્યો છે તેથી તો પતિ। પ્રમાણે ૨ થતાં ત કર્યમ્ એમ થશે, પરંતુ રેફ પર [કાર સાથેના અર્પી પ્રત્યાહારમાંનો વર્ણ છે અને જો કરણ્ રવર્। માં અબૂ પ્રત્યાહાર પર ળ-કાર સાથે લેવામાં આવે તો રેફ રપર થશે તેથી તૂં અર્થક્ એમ થતાં બે રેફનું શ્રવણ થાય છે. હો યમાં પ્રમાણે લોપ થવાથી થમ્ થશે, પરંતુ એ સૂત્ર પ્રમાણે થતો લોપ વૈકલ્પિક છે તેથી જયારે લોપ ન થાય ત્યારે બે રેફનું શ્રવણ થતાં ર્થ એમ અશુદ્ધ પ્રયોગ થવાનો પ્રસંગ આવશે.
182
८८
www.jainellbrary.org