Vyakaran Mahabhashya Navahnik Satik Gujarati Anuwad

SR No.: 005538
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumna R Vora
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 2004
Total Pages: 718
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 138

પણ તેમનો (વર્ણસમાપ્નાયમાં) ક્યાં ઉપદેશ કરવો જોઇએ? પત્ર (થઈ શકે તે માટે અયોગવાહોનો ઉપદેશ મ (પ્રત્યાહારના વણ) માં કરવો જોઇએ / ૬ . અયોગવાહોનોમ પ્રત્યાહારના વર્ષોમાં ઉપદેશ કરવો જોઇએ. તે શા માટે? – નો લ્ (થઇ શકે તે માટે) ૩૨ વગેરેમાં 1 નું વ્યવધાન હોવા છતાં ગૂનો જૂ થાય છે
સરળ
शर्षु जश्भावषत्वे ॥७॥ शपदेशः कर्तव्यः। किं प्रयोजनम्। जश्भावषत्वे। अयमुन्जिरुपध्मानीयोपधः पठ्यते तस्य जश्त्वे कृत उब्जिता उब्जितुमित्येतद्रूपं यथा स्यात् ॥ यद्युब्जिरुपध्मानीयोपधः पठ्यत उब्जिजिषतीत्युपध्मानीयादेरेव द्विवचनं प्राप्नोति। दकारोपधे पुनर्न न्द्रा संयोगादय इति प्रतिषेधः सिद्धो भवति। यदि दकारोपधः पठ्यते का रूपसिद्धिः उब्जिता उब्जितुमिति। असिद्धे भ उद्जेः। इदमस्ति स्तोः श्रुना श्रुः इति। ततो वक्ष्यामि। भ उद्जेः। उद्जेश्चना संनिपाते भो भवतीति। तत्तर्हि वक्तव्यम्। न वक्तव्यम्। निपातनादेव सिद्धम्। किं निपातनम्। भुजन्युजौ पाण्युपतापयोः इति। इहापि तर्हि प्राप्नोति। अभ्युद्गः समुद्र इति । अकुत्वविषये तन्निपातनम्। अथवा नैतदुब्जे रूपं गमेरेतद् यूपसर्गाड्डो विधीयते। अभ्युद्गतोऽभ्युद्गः इति ॥
નરા વોં મૂકી શકાય અને જૂ થઇ શકે તે માટે રાત્ વણમાંગ ઉપદેશ કરવો જોઇએ | કા (અયોગવાહોનો ઉપદેશ) રાજૂ પ્રત્યાહાર (ના વર્ણો) માં ઉપદેશ કરવો જોઇએ. શા માટે? 7 નરમ્ રિશા એ સૂત્ર પ્રમાણે ફા વર્ણનો નર વર્ણ આદેશ થઇ શકે તથા જૂ થઇ શકે તે માટે. ૩જૂ એ ધાતુનો ઉપાત્ય ઉપષ્માનીય સાથેનો ૩૬ન્ન એ મૂળ પાઠ છે.
એ ઉપષ્માનીયનું રા પ્રત્યાહારમાં ઉચ્ચારણ કરવામાં આવે તો સ્ત્રી નરા રા પ્રમાણે ઉપષ્માનીયનું નરિત્વિ કરવાથી જ્ઞાતા ૩iામ એ રૂપો થઇ શકે. જો ઉન્ન ધાતને ઉડાન્ય ઉપપ્પાનીયાઝ ગણીને પાઠ કરવામાં આવે તો બ્લિનિતિ વગેરેમાં
મન વિદ્યતે યોઃ (4) શેષ (સમાના) તે મોટા વન્તિ તે વાહ અથવા વાહિન્તિ નિર્વાહન્તિ પ્રોમિતિ વાહી અર્થાત્ જેમને અક્ષરસમાપ્નાયમાં (ઉપદેશ રૂપી) સંબંધ નથી તે ગયો, કારણ કે તેમનું મૂ-કાર વગેરેની જેમ શ્રવણ નથી થતું. આમ શ્રવણનો અયોગ છે છતાં પ્રયોગમાં મળી આવે છે તેથી (ગયો . તે વાહ) મોવહિ કહેવાય છે. ઉપદેશ બે પ્રકારે થાય છે : પ્રત્યક્ષ પાઠદ્વારા અથવા ગ્રહણકશાસ્ત્રજારા. આ સમયો વા€ નો બેમાંથી એક પણ રીતે ઉપદેશ નથી મળતો. આમ તેઓ અનુપદિષ્ટ છે તેથી જ ભાષ્યકાર તેમને યુI તરીકે સમજાવે છે, અર્થાત્ તેઓ ઉપદિષ્ટ પણ નથી તેમ જ જે ઉપદિષ્ટ છે તે દ્વારા પણ તેમનું ગ્રહણ નથી થતું છતાં તેમનું શ્રવણ થાય છે). : 12 ભાષ્યમાં થયુ. વન્તિ અનુપદ્રિષ્ટાક્ષ શ્યન્તો છે અહીં ૨ હેતુ સૂચવે છે અર્થાત્ અનુપદિષ્ટ છે તેથી મયુ છે. કેટલેક સ્થળે જ શબ્દનો પાઠ નથી (પ્ર.) 09 ૩૨: 8થતિ ૩૨ : ૩૨ પતિ ૩૨૫ઃ અહીં હૈ. (અવાજ કરવો) , વા (રક્ષણ કરવું) એ બે ધાતુઓને બાતોડનુપસરો : પ્રમાણે વશ પ્રત્યય લાગીને ઉપપદ સમાસ થયો છે, તેમાં કરન્ ના સ-કારનો સસનુષોઃ પ્રમાણે જ થઇને રવરવસાનથોઃ ૦ થી વિસર્ગ થયો છે. સરળ , ૩રપેા એમ યથાયોગ વિકલ્પ જિદ્દામૂલીય તેમ જ ઉપપ્પાનીય પણ થશે, કારણ કે સુપ્યોરૌ વા એમ ૨ મૂકીને વિકલ્પ કર્યો છે. આમ અહીં વિસર્ગ, જિદ્દામૂલીય કે ઉપષ્માનીયનું વ્યવધાન હોવા છતાં – નો જૂ થયો છે તેથી અયોગવાહનું મ પ્રત્યાહારમાં ગ્રહણ કરવું જોઇએ, કારણ કે મત્તું વ્યવધાન હોય તો પણ ( સ્વાનુરાવાડા ) જૂ થાય છે. એમ દલીલ છે. પ્રણ-કારની જેમ આ અયોગવાહની અન્ય સ્થળોએ પણ આવૃત્તિ કરવી જોઇએ એમ સૂચવવા માટે આ પ્રમાણે કહે છે. 31 વાર્તિક અનુસાર ન માર્ગ (તુવપ૦) એ ધાતુનો ઉપા– ઉપષ્માનીય યુક્ત પાઠ છે, ફી નર પ્રમાણે નર ભાવ થતાં અન્તરતમ હોવાથી ત્ર-કાર આદેશ થાય છે. તેથી વનિતા, નિતમ્ સિદ્ધ થશે. અયોગવાહનો રાજૂ પ્રત્યાહારમાંના વર્ગોમાં ઉપદેશ