Anekantjaipataka Part 05

SR No.: 005536
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 350
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 139

ધર:)
व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
१२६२
एव पटजननस्वभावः, पट एव च तज्जन्यस्वभावः, इत्येवं तन्तव एव घटजननस्वभावाः, घट एव च तज्जन्यस्वभावः, इति हेतुफलभावापत्त्या न्यायबाधेति । तद्देशभेदेनेत्थं तत्तत्स्वभावत्वकल्पना विरुद्धयत इति चेत्, न, तथातत्तत्स्वभाववैचित्र्यतस्तत्कालभेदेन
... ચાડ્યા तथाहीत्यादिना । तथाहीति पूर्ववत् । एवमपि-वक्ष्यमाणनीत्या वक्तुं पार्यत एव, न जिह्वान्तरे डोंङ्गरो भवति यदुत मृत्पिण्ड एव पटजननस्वभावः, पट एव च तज्जन्यस्वभावःमृत्पिण्डजन्यस्वभावः, इत्येवं तन्तव एव घटजननस्वभावाः, घट एव च तज्जन्यस्वभावःतन्तुजन्यस्वभावः । इति-एवं हेतुफलभावापत्त्या न्यायबाधेति भावितम् । तद्देशेत्यादि । तयोः-मृत्पिण्डादि-पटाद्योः देशभेदेन हेतुना इत्थम्-एवमुक्तनीत्या तत्तत्स्वभावत्वकल्पना विरुध्यते । इति चेत्, एतदाशङ्क्याह-नेत्यादि । न-नैतदेवं तथा-तेन प्रकारेण देशभेदलक्षणेन
... અનેકાંતરશ્મિ . માત્રથી જો આવો સ્વભાવ બોલી દેવાતો હોય, તો તેના જેવા તો બીજા સ્વભાવો પણ બોલવા શક્ય
•
(૧૧૩) તે આ પ્રમાણે – (૧) મૃપિંડ જ પટને ઉત્પન્ન કરવાના સ્વભાવવાળો છે. (૨) પટ જ મૃતપિંડથી ઉત્પન્ન થવાના સ્વભાવવાળો છે. (૩) તંતુઓ જ ઘટને ઉત્પન્ન કરવાના સ્વભાવવાળા છે. (૪) ઘટ જ તંતુઓથી ઉત્પન્ન થવાના સ્વભાવવાળો છે.
આવા, મનોકલ્પિત સ્વભાવો બોલવામાં પણ જીભ વચ્ચે કંઈ પહાડ આવી જતો નથી, અર્થાત્ આવા સ્વભાવો કહેવા પણ શક્ય જ છે અને એથી તો “મૃપિંડ-પટ’ ‘તંતુ-ઘટ’ એવા ઊંધાચત્તા હેતુફળ માનવા પડશે.
એટલે તો ન્યાયનો બાધ થશે જ. તેથી તમારી વાત ઉચિત જણાતી નથી.) હવે બૌદ્ધ, માટી-ઘટમાં પ્રતિનિયત સ્વભાવ સાબિત કરવા, ફરી પોતાનું મંતવ્ય રજુ કરે છે –
બૌદ્ધ : માટી અને પટ, તંતુ અને ઘટ તે બધાના દેશો (તેઓ જ્યાં વિદ્યમાન છે, તે સ્થળો) જુદા જુદા છે, (જે દેશમાં માટી છે, તે દેશમાં ઘટ છે, પટ નથી એ રીતે તેઓના દેશ જુદા છે.) એટલે માટીમાં પટજનનસ્વભાવ “પટમાં માટીજન્યસ્વભાવ” એવા બધા સ્વભાવોની કલ્પનામાં વિરોધ આવે છે... (તેથી તેવા સ્વભાવો ન કલ્પાય.)
સ્યાદ્વાદી : અરે ! તે બેના (માટી-પટના) સ્થળો જુદા જુદા હોય તો શું થયું? તેમનો તેવો
૨. ‘તદેશે મેનેā' રૂતિ -પતિ:. ૨. “મેર્નવ વા વિરોધ૦' રૂતિ -પઢિોડશુદ્ધ: રૂ. “પયત પવ' ત. વ-પઢિ: I ૪. ‘ડોન્તરો' ત -પઢિ: . . ‘ત્યેવમુto' રૂતિ -પાટ: I ૬. 'નિધ્યતે' રૂતિ -પાવ: |