Page Text
________________
१२५१
अनेकान्तजयपताका
(પષ્ટ્ર
(१०३) स्यादेतद्धेतुस्वभावसङ्क्रान्तिपक्षेऽयं दोषः । तत्र हि तस्यैव तथाभवनमिति कार्यतुल्यता, अत एव च तत्स्वभाववैचित्र्यं वेत्यनिवारितमेतत् । (१०४) यदा तु तत्प्रतीत्योत्पादतस्तद्भावस्तदा हेतूनां निमित्तमात्रत्वान्न कश्चिद् दोष इति । एतेन कारणानां
... ...... ચાહ્યા ... स्यादेतत्-अथैवं मन्यसे हेतुस्वभावसङ्क्रान्तिपक्ष एव कार्ये अयं दोषः-अनन्तरोदितः । तत्र यस्मात् हेतुसङ्क्रान्तिपक्षे तस्यैव-हेतोः तथाभवनं कार्यरूपतया इति-एवं कार्यतुल्यता, अत एव-तत्तथाभवनात् तत्स्वभाववैचित्र्यं वैति-सर्वेषां सर्वजननस्वभाववैचित्र्यं वैति अनिवारितमेतद् भवत्येवेत्यर्थः । यदा तु-यदा पुनः तत्प्रतीत्योत्पादतः-तेभ्यः प्रतीत्योत्पादनेन तद्भावः तावत् कार्यभावस्तदा-तस्मिन् काले हेतूनां निमित्तमात्रत्वात् कारणात् न कश्चिद्
અનેકાંતરશ્મિ
.... એ બધું તમે શાંતિથી વિચારો...
(હવે બૌદ્ધ શાંતિથી વિચાર્યા વિના જ, ફરી પોતાની દલીલો રજૂ કરવા અને પૂર્વોક્ત દોષો પરિણમનવાદમાં બતાવવા જઈ રહ્યો છે.)
(૧૦૩) બૌદ્ધ ઃ તમે હેતુસ્વભાવનું કાર્યમાં સંક્રમણ (પરિણમન) માનો છો, અર્થાત્ હેતુનું કાર્યરૂપે પરિણમન માનો છો... હવે હકીકતમાં તો આ હેતુપરિણમન પક્ષમાં જ (૧) કાર્યતુલ્યતા, અને (૨) કારણસ્વભાવની વિચિત્રતા રૂપ બે દોષ આવે છે. (અમારા મતે નહીં.) તે આ પ્રમાણે –
પરિણમનવાદમાં દોષઃ
(૧) હેતુ, કાર્યરૂપે પરિણમે છે. એટલે બધા કાર્યોમાં હેતુનો અન્વય થશે, બધા કાર્યો હેતુમય થશે અને તો તે હેતુમય કાર્યો પરસ્પર તુલ્ય માનવા પડશે.
(આશય એ કે, હેતુ એકસ્વભાવી છે અને એ હેતુ કાર્યરૂપે પરિણમે છે. એટલે તો હેતુમય કાર્યો પણ હેતુના સ્વભાવવાળા-તુલ્ય માનવા પડે.)
અથવા તો
(૨) તે હેતુમાં જુદા જુદા અનેક સ્વભાવ માનવા પડે, તેને ચિત્ર-અનેકસ્વભાવી માનવો પડે. કારણ એ જ કે, હેતુનું જુદા જુદા કાર્યરૂપે પરિણમન થાય છે... (જુદા જુદા સ્વભાવે જ જુદા જુદા કાર્યોમાં પરિણમન શક્ય છે.) એટલે હેતુના સર્વકાર્યજનનસ્વભાવને ચિત્ર-અનેકરૂપ માનવો જ પડે... (અર્થાત્ અનિવારિતપણે તેનું સ્વભાવવૈચિત્ર્ય આવશે.)
ક્ષણિકવાદમાં નિર્દોષતા :
(૧૦૪) જે વખતે વળી કારણને આશ્રયીને કાર્ય થતું હોય, તે વખતે હેતુઓ તો માત્ર નિમિત્તરૂપ છે. એટલે પૂર્વોક્ત કોઈ દોષનો અવકાશ નથી...
૨. “પક્ષે ' રૂતિ
-પાવ: |
૨. “તિ' રૂતિ ટુ-પાઠ:
રૂ. ‘ત્યનિ' રૂતિ -પઢિ: |
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005536 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 350 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |