Page Text
________________
अधिकारः)
व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
१२३२
...............
X.
खलु स तस्य स्वभावस्तदपरत्वानापत्तेः, स्वभावान्तरस्य च तदपरस्वभावजन्यजनकत्वविरोधः, उभयतत्त्वहानेः, (८१) तद्वैलक्षण्याद्धि तस्य स्वभावान्तरत्वं तज्जन्यजनकत्वे
.......... व्याख्या ..... च्चासदित्याह-न खलु-नैव सः-आद्यकारणभेदस्वभावः तस्य-अपरस्य कारणभेदस्य स्वभावः । कथं नेत्याह-तदपरत्वानापत्तेः, आद्यकारणभेदात् अन्यत्वानापत्तेः स्वभावाभेदेन । स्वभावान्तरस्य च-कारणभेदान्तरगतस्य तदपरस्वभावजन्यजनकत्वविरोधः-आँधकारणभेदस्वभावजन्यजनकत्वविरोधः, कारणभेदान्तरस्वभावस्येत्यर्थः । कथमित्याह-उभयतत्त्वहाने:-कार्यकारणभेदान्तरगतस्वभावहानेः । एतदेवाह तद्वैलक्षण्याद्धीत्यादिना । तद्वैलक्षण्यात्
...... ...... मनेतिरश्मि ................... છે, તે જ સ્વભાવ બીજા કારણનો નથી. જો હોય, તો બંનેનો સ્વભાવ એક થવાથી, પહેલાથી બીજા કારણની ભિન્નતા નહીં રહે
(ભાવ એ કે, જે કાર્યસ્વભાવ પહેલાથી ઉત્પન્ન થાય, એ જ જો બીજાથી પણ ઉત્પન્ન થાય, તો પહેલા-બીજા બંને કારણોનો સ્વભાવ (કાર્યના એક જ સ્વભાવને ઉત્પન્ન કરવારૂપે) એક થઈ જાય અને તો તે બેની ભિન્નતા ન રહે. પણ ભિન્નતા તો અનુભવસિદ્ધ છે.)
બીજી વાત એ કે, પહેલા કારણગત સ્વભાવથી જન્ય એવા કાર્યનો, બીજા કારણગત સ્વભાવ જનક બને એમાં સ્પષ્ટ વિરોધ છે, કારણ કે કાર્ય અને એ બીજા કારણમાં તેવો કોઈ બીજો સ્વભાવ જ नथी. (३४४न्य-४न मनी श.)
| ભાવાર્થ : જે કાર્યસ્વભાવ, પહેલા કારણસ્વભાવથી જન્ય છે, તેના જ જનક તરીકે જો બીજા કારણગત સ્વભાવ માનવામાં આવે, તો તો તેમાં વિરોધ છે. વિરોધ એ જ કે, કાર્ય અને બીજા કારણના
............... विवरणम् ........ 37. स्वभावाभेदेनेति । यदि हि य एव कार्यस्वभाव आद्येन कारणेन जन्यते स एवापरेणापीत्यभ्युपगम्यते तदा कारणयोः स्वभावस्याभेदादैक्यमेव भवेदिति ।।
38. आद्यकारणभेदस्वभावजन्यजनकत्वविरोध इति । आद्यश्चासौ कारणभेदस्तस्य सम्बन्धी स्वभावस्तेन जन्यो य: कार्यस्वभाव: तज्जनकत्वविरोध: कारणभेदान्तरगतस्वभावान्तरस्य ।
39. कार्यकारणभेदान्तरगतस्वभावहानेरिति । प्रथमकारणभेदस्वभावमपहाय अन्यकारणभेदान्तरस्वभाव: कोऽपि नास्ति य: प्रथमकारणभेदस्वभावजनिते कार्ये व्यापिपृयात्; तथा प्रथमकारणभेद
१. 'उभयत्वहानेः' इति ग-पाठः । २. 'तस्य भावान्तरत्वं' इति ग-पाठः । ३. 'अन्यत्वापत्तेः' इति ङपाठः। ४. 'कारणान्तरभेदा०' इति -पाठः । ५. "स्वभाव(म)पहायान्यः कश्चिस्ते(त् ते)न जन्यो' इति ख-पाठः । ६. पूर्वमुद्रिते इतः पश्चात् 'कार्यकारणभेदान्तरगतस्वभावान्तरस्य' इति समधिकः पाठः । ७. पूर्वमुद्रिते इतः पूर्वं 'प्रथमकारणभेदस्वभावहानेरिति' इति समधिकः पाठः ।
For Personal & Private Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005536 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 350 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |