________________
९११ अनेकान्तजयपताका
(पञ्चमः परमाणूनामेवायं स्वभावो येन ते तत्तत्कालाद्यपेक्षया तत्र तत्र तैस्तैर्मिथो नैरन्तर्येण विशिष्टसंस्थानवता अवतिष्ठन्ते बादरीभवन्ति च । आह-किमिदं बादरत्वम् ? उच्यतेतथासमुदितानामिन्द्रियग्राह्यस्वभावता, स्थूरत्वमित्यर्थः । (५९) कथं सूक्ष्माणां सत्ताऽनुपचये तत् ? तत्तत्स्वभावतया । इयमेव तदनुपचये अन्याय्या, न, तत्स्वभाववैचित्र्य
.................* व्याख्या ........ परमाणूनामेवायं स्वभावो येन ते-परमाणवस्तत्तत्कालाद्यपेक्षया तत्र तत्र-क्षेत्रे तैस्तैःपरमाणुभिर्मिथः-परस्परं नैरन्तर्येण । किं विशिष्टेनेत्याह-विशिष्टसंस्थान-वताघटादिसंस्थानवता अवतिष्ठन्ते । न केवलमेतद् बादरीभवन्ति च ते परमाणवः । आह-किमिदं बादरत्वं नाम? उच्यते-तथा-सौक्ष्म्यपरित्यागादिना प्रकारेण समुदितानां सता-मिन्द्रियग्राह्यस्वभावता । किमुक्तं भवति ? स्थूरत्वमित्यर्थः । आह-कथं सूक्ष्माणां सतां सत्ताऽनुपचये सति तत्-स्थूरत्वम् ? एतदाशङ्कयाह-तत्तत्स्वभावतया तेषामेव-अणूनां तत्स्वभावतया कारणेन । आह-इयमेव-तत्तत्स्वभावता तदनुपचये तेषाम्-अणूनामनुपचये सति अन्याय्या । एतदा
........ मनेतिरश्मि ... 'तथास्वत्मा' मेटलो. शुं ?
સ્યાદ્વાદી : તે પરમાણુઓનું (કુંભારશાળાદિ) તે તે ક્ષેત્રોમાં, પરસ્પર પરમાણુઓ સાથે નિરંતરપણે જોડાણ થઈને, ઘટાદિ વિશિષ્ટ સંસ્થાનરૂપે ( આકારરૂપે) અવસ્થાન... આવું અવસ્થાન જેના કારણે થાય, તેવો પરમાણુઓમાં રહેલ સ્વભાવ જ અહીં તથાસ્વભાવ તરીકે વિવક્ષિત છે...
આ તથાસ્વભાવથી તે પરમાણુઓનું નિરંતરપણે અવસ્થાન થાય છે, એટલું જ નહીં, પણ मागणवधाने तो ते ५२भाशुमो पा६२' पनी य छे...
प्रश्न : ६२ मेटसे शुं ?
ઉત્તર ઃ બાદર એટલે તે પ્રકારે (સૂક્ષ્મપણાને છોડવાદિ રૂપે) સમુદિત (સમુદાયરૂપે રહેલ) એવા તે પરમાણુઓનો ઇન્દ્રિયથી ગ્રાહ્ય બનવાનો સ્વભાવ... અર્થાત્ તે પરમાણુઓની ક્યૂલરૂપતા... સાર એ કે, સમુદિત એવા તે પરમાણુઓ સૂક્ષ્મપણાને છોડીને સ્થૂલ બને છે અને એ સ્થૂલતાને લીધે જ तेसो घटा३' न्द्रियथा प्राय बने छ...
ને પરમાણુની બાદર=સ્થલરૂપતાસિદ્ધિ (૫૯) પ્રશ્નઃ ઘટાદિ અવસ્થામાં પણ તે પરમાણુઓની સત્તામાં કોઈ ઉપચય પુષ્ટિ તો થતી નથી... (તેઓ એકબીજા સાથે માત્ર જોડાઈને રહે છે, બાકી તેઓની સત્તા તો પૂર્વ જેટલી જ હોય छ...) तो पछी ते ५२मामीनी स्थूलता शशी शते थाय छ ?
उत्तर : हुमो HIS ! म तमोनो तथास्वमा ४ ॥२९॥ छ...
2
१. 'ते तत्काला०' इति ग-पाठः । २. 'नैरन्तर्येणापि कि०' इति ङ-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org