Page Text
________________
अधिकार: )
व्याख्या - विवरण - विवेचनसमन्विता
११२०
-
तदितरविशेषपरिज्ञानवत् शक्रमूर्द्धधूमादावपि तत्सम्भवादुक्तदोषाभावः । इति बाह्यभाव एव ज्ञापकस्थितिः, नान्तर्ज्ञेयभावे, उक्तवदयोगात् ॥
(२७१ ) एतेन स्वभावानुपलब्ध्योरपि ज्ञापकत्वं व्युदस्तम् । न हि स्वभावाख्य
* व्याख्या
158
तस्यापि शक्रमूर्द्धजधूमस्य अधूमत्वात् । इति एवं नियत एव कार्यकारणभावोऽभ्युपगन्तव्यः । तथा च सति-एवं च सति बाष्पादौ तंदितरविशेषपरिज्ञानवत्-धूमेतरविशेषपरिज्ञानवदिति निदर्शनम्, शक्रमूर्द्धधूमादावपि अधिकृते तत्सम्भवात् तदितरविशेषपरिज्ञानसम्भवात् । किमित्याह-उक्तदोषाभावः । इति एवं बाह्यभाव एव सति ज्ञापकस्थितिः, नान्तर्ज्ञेयभावे । कुत इत्याह-उक्तवदयोगात् अन्तर्ज्ञेयवादे ज्ञापकस्थितेरिति ॥
एतेन-अनन्तरोदितेन स्वभावानुपलब्ध्योरपि हेत्वो: ज्ञापकत्वं व्युदस्तम्-अपाकृतम् ।
अनेअंतरश्मि
વાસ્તવમાં તે પણ ધૂમ નહીં, ધૂમાભાસ જ છે.
આવું હોવાથી, કાર્ય-કારણભાવ નિયત જ માનવો જોઈએ. (વહ્નિથી જ ધૂમ થાય, थनार धूमालास ४ होय... आ ४ वात गावे छे -)
આમ, કાર્ય-કારણભાવ નિયત હોવાથી, જેમ બાફ વગેરેમાં ધૂમથી ધૂમાભાસનો તફાવત સ્પષ્ટ જણાઈ આવે છે, તેમ પ્રસ્તુત વલ્ભીકજન્ય ધૂમમાં પણ, ધૂમથી ધૂમાભાસનો તફાવત સ્પષ્ટપણે જણાઈ આવશે. તેથી તફાવત ન જણાવવાનો દોષ બિલકુલ રહેતો નથી. (આમ, બાહ્યાર્થમતે દોષોની નિરવકાશતા કહી.)
નિષ્કર્ષ : તેથી હે બૌદ્ધો ! બાહ્યાર્થનું અસ્તિત્વ માનો, તો જ જ્ઞાપકવ્યવસ્થા સંગત થાય. બાકી જો જ્ઞેય પદાર્થનું અંદ૨ જ્ઞાનરૂપે જ અસ્તિત્વ માનો, અર્થાત્ જ્ઞાનાદ્વૈત માનો, તો પૂર્વે કહ્યા મુજબ ज्ञापटुव्यवस्था संगत थाय नहीं...
તે સિવાયથી
(जौद्धो भए। प्रारना हेतु माने छे : (१) अर्थ, (२) स्वभाव, अने (3) अनुपलब्धि... આમાંથી જ્ઞાનાદ્વૈતમતે કાર્યહેતુ જ્ઞાપક ન બને, એવું જણાવ્યું... હવે ગ્રંથકારશ્રી, બીજા હેતુઓ પણ જ્ઞાપક ન બને – એવું જણાવવા કહે છે -)
(૨૭૧) ઉપરોક્ત કથનથી, સ્વભાવ અને અનુપલબ્ધિ હેતુની પણ જ્ઞાપકતાનો નિરાસ થાય
Jain Education International
विवरणम् ..
158. तदितरविशेषपरिज्ञानसम्भवादिति । तस्माद् - धूमादितरस्य - धूमाभासस्य सम्बन्धिनो विशेषस्य यत् परिज्ञानं तस्य सम्भवात् ।।
159. बाह्यभाव एवेति । बाह्यार्थसद्भाव एवेत्यर्थः ।।
१. 'तदपरविशेषपरिज्ञानवत्' इति ड-पाठ: ।
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005535 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |