Anekantjaipataka Part 04

SR No.: 005535
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 220

अनेकान्तजयपताका
तत्कल्पिताभवने तु तत्र तदितरभवनापत्तिः । ( २००) कल्पितवास्तवतदाकारशून्यं
१०५१
o
* व्याख्या
T
इति-एवमन्यत्र-विज्ञानान्तरे तत्सिद्धिः-व्यतिरिक्तग्राहकाकारसिद्धिः । तत्सिद्धौ चानिवारितं व्यतिरिक्तं ग्राह्यमित्यर्थः । आशङ्कान्तरनिरासायाह - तत्कल्पिताभवने तु स चासौ कल्पितश्च तत्कल्पितः तस्याभवनं तस्मिन् । एतदुक्तं भवति -तस्य - व्यतिरिक्तग्राहकाकारस्य कल्पितस्यअतात्त्विकस्य, अन्यत्र विज्ञानान्तर इति प्रक्रमः, अभवने पुनरभ्युपगम्यमाने तत्र - अधिकृतविज्ञान इति सामर्थ्यम् । किमित्याह - तदितरभवनापत्तिः सामर्थ्यादेवाधिकृतविज्ञानेऽकल्पितव्यति
(पञ्चमः
अनेअंतरश्मि
એટલે જેમ શશવિષાણનો પ્રતિનિયત દેશમાં અભાવ કહેવાથી તે સિવાયના સ્થળમાં તેનો ભાવ માનવો પડે, તેમ ગ્રાહકાકારનો પણ, બુદ્ધાદિના સંબંધી પ્રતિનિયત કોઈક જ્ઞાનમાં અભાવ સાધવાથી તો, તે સિવાયના આપણા જ્ઞાનમાં તે ગ્રાહકાકારનો નિયમા ભાવ માનવો પડશે. (પ્રતિનિયત સ્થળે કહેવાતો અભાવ, તે સિવાયના સ્થળે તેનો ભાવ સૂચવે છે – એ નિયમ અહીં ખાસ ધ્યાનમાં રાખવો...) અને એટલે તો આપણા જેવાના વિજ્ઞાનમાં વ્યતિરિક્ત ગ્રાહકાકાર જ સિદ્ધ થશે (અર્થાત્ આપણું જ્ઞાન ગ્રાહકાકારવાળું જ સિદ્ધ થશે.) અને ગ્રાહકાકાર સિદ્ધ થવાથી તો, તે વિજ્ઞાનથી જુદો ગ્રાહ્યાર્થ पएं। सिद्ध थशे ४. (विज्ञान ग्रहए। ४२नार छे, तो मेनुं ग्रह डरनार ? तो 3 - ग्राह्य अर्थनुं, खेम ગ્રાહ્યાર્થ સિદ્ધ થાય જ.)
એટલે જ અમે કહીએ છીએ કે, ગ્રાહ્યનો અપલાપ કરવાનું તમે રહેવા દો... * કલ્પિતગ્રાહકાકારના નિષેધમાં તો વાસ્તવિક ગ્રાહકાકારની આપત્તિ
(૧૯૯) બૌદ્ધ : આપણા જ્ઞાનમાં જે ગ્રાહકાકાર જણાય છે, તે કલ્પિત-અતાત્ત્વિક છે અને તે કલ્પિત-અતાત્ત્વિક ગ્રાહકાકારનો જ બુદ્ધજ્ઞાનમાં અભાવ સિદ્ધ કરાઈ રહ્યો છે... એટલે બુદ્ધજ્ઞાનમાં વ્યતિરિક્તગ્રાહકાકારવિકલતા પણ સિદ્ધ થઈ જશે અને આપણા જ્ઞાનમાં વાસ્તવિક ગ્રાહકાકાર માનવાની આપત્તિ પણ નહીં આવે...
...विवरणम् .
प्रदेशान्तरे शशविषाणाभावस्याभावात् शशविषाणभाव: स्यात् । एवमत्र दान्तिकयोजना कार्याखरविषाणप्रख्यो व्यतिरिक्तग्राहकाकारः परमते तस्य बुद्धादिसम्बन्धिनः प्रतिनियते क्वापि ज्ञानेऽभावे साधयितुमुपक्रान्ते सति अन्यज्ञानेषु अर्वाग्दर्शिसम्बन्धिषु नियमाद् भावः स्यादिति । अत एवाह- 111. अन्यत्र विज्ञानान्तरे तत्सिद्धिरिति । विज्ञानान्तरेऽर्वाग्दर्शनप्रमातृसम्बन्धिनि ||
112. तत्कल्पिताभवने त्विति । अयमभिप्रायः-अर्वाग्दर्शनप्रमातृसम्बन्धिषु विज्ञानेषु यः परिकल्पितो वर्तते आकारस्तस्याभावो बुद्धादिविज्ञाने साध्यते इति कदाचिदभ्युपगमो भविष्यति परस्य ।।
1
१. अस्मिन्नेव पृष्ठे । २. 'बुद्धादिविज्ञाने साध्यते नियते क्वापि ज्ञाने०' इति ख- पाठ: । ३. 'कल्पितो भ ( ? )वर्त्तते' इति च पाठ: ।