Page Text
________________
મધર:) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
१०४२ (१८८) एतदप्यसत्, प्रायो दत्तोत्तरत्वात् । तथाहि-नीलादेरेकानेकविचाराक्षमत्वमसिद्धम्, जात्यन्तरत्वेनैकानेकात्मकत्वात् तथापरिणतिस्वभावत्वादित्युक्तप्रायम्, । इत्थं कथं तदतत्त्वमिति ? (१८९) 'अतो न तावद् विज्ञानस्य व्यतिरिक्तं परमार्थतो
વ્યા છે द्वयेति विभाव्यते इत्यादि । एवं पराभिप्रायमाशङ्कयाह-एतदप्यसत् । कुत इत्याह-प्रायो दत्तोत्तरत्वात् तेन तेन प्रकारेण । तथाहि-नीलादेः वस्तुनः एकानेकविचाराक्षमत्वमसिद्धम् । कथमित्याह-जात्यन्तरत्वेन एकानेकेषां एकानेकात्मकत्वान्नीलादेः । एतदेवाह-तथापरिणतिस्वभावत्वादण्वादीनामित्याद्युक्तप्रायं-प्रायेणोक्तं अवयविनिरूपणायाम् । इत्थं कथं तत्नीलादि अतत्त्वम्-अवस्तु ? नैवावस्तु इत्यर्थः । अतः-अस्मात् कारणात् न तावद् विज्ञानस्य व्यतिरिक्तं परमार्थतो ग्राह्यमस्तीति एतत् पूर्वपक्षोक्तमयुक्तम् । कुत इत्याह-तस्यैव-एका
- અનેકાંતરશ્મિ . વાસ્તવિક બને...) એટલે જ સંવિદ્જ્ઞાન અયરૂપ =આકારદ્રયથી રહિત) છે એવું અમે કહીએ છીએ.”
સાર ઃ આમ, અદ્વયજ્ઞાનનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ જણાવવાથી જ્ઞાનાદ્વૈતવાદ જ તથ્ય જણાય છે. એટલે બાહ્યાર્થ માનવાની કોઈ જરૂર નથી. (હવે ગ્રંથકારશ્રી, બૌદ્ધના ઉપરોક્ત મંતવ્યનો મૂલ પાયો જ તથ્યવિહીન સાબિત કરશે...)
બૌદ્ધમંતવ્યનો નિરાસ - (૧૮૮) ઉત્તરપક્ષઃ (સ્યાદ્વાદીઃ) તમારું કથન પણ અસત્ છે, કારણ કે તેનો ઉત્તર અમે તે તે પ્રકારે પ્રાય: આપી જ દીધો છે. તે આ પ્રમાણે –
તમે કહો છો કે – “નીલાદિ વસ્તુઓ, એક છે કે અનેક ? . એવા વિચારોથી ઘટતી નથી” - તે વાત સિદ્ધ નથી. કારણ કે તે નીલાદિ એકાંત એકરૂપ કે અનેકરૂપ નથી, પણ એકાનેકરૂપે (પરસ્પર અનુવિદ્ધ એકાનેકરૂપે) અલગ જ જાતિરૂપ છે.
આવા એકાનેકરૂપ નીલાદિનું અસ્તિત્વ હોવામાં કોઈ અસિદ્ધિ નથી.
ભાવનાઃ તે પરમાણુઓ જ તે રૂપે (=સમૂહરૂપે) પરિણમવાના સ્વભાવવાળા છે. એટલે તે અનેક પરમાણુઓ અવયવીરૂપે એક બને એમાં કોઈ ક્ષતિ નથી.
આ બધી વાતો, પ્રાય: કરીને અમે અવયવીનિરૂપણ વખતે કરી જ છે.
આવું હોય, તો તે નીલાદિને અવસ્તુરૂપ શી રીતે કહેવાય? તે અવસ્તુ નથી જ - વસ્તુરૂપ જ છે...
(૧૮૯) અને એટલે પૂર્વપક્ષમાં તમે જે કહ્યું હતું કે - જ્ઞાનથી જુદો પરમાર્થથી કોઈ જ ગ્રાહ્ય
१. 'विभाव्यते नीतेत्यादि' इति ड-पाठः । २. पूर्वमुद्रिते 'निरूपणायाः' इत्यशुद्धपाठः, D-प्रतानुसारेणात्र शुद्धिः । રૂ. ૨૦૩૨તમે પૃષ્ઠ 7
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005535 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |