Page Text
________________
१०२३
अनेकान्तजयपताका
(પગ્નમ:
दृष्टादिनिमित्तं भ्रान्तमेव । (१७० ) न तन्निदर्शनात् तद्विजातीयमपि सर्वं तथा भवितुमर्हति ।
- વ્યારહ્યા છે निवृत्तिकृत्-प्रवृत्तिनिवृत्तिकरणशीलं ततः प्रवृत्त्यसिद्धेः आविद्वदङ्गनादिसिद्धं स्वप्नविज्ञानमेवम्भूतमनुभूतदृष्टादिनिमित्तम्,
"अणुहूयदिट्ठचिंतिअसुअपंगइविगारदेवयाए॒वा । सुमिणस्स निमित्ताइं पुण्णं पावं च णाभावो ॥"
~ અનેકાંતરશ્મિ ... ઉત્તર : જુઓ, ભલે તે પોતાના વિષયને અનેકવાર બતાવતો હોય, તો પણ તે મિથ્યા જ છે, કારણ કે જાગ્યા બાદ વ્યક્તિને સ્પષ્ટ જ્ઞાન થાય છે કે – “મારું સ્વપ્નજ્ઞાન બ્રાન્ત-મિથ્યા છે અને એટલે જ તેના વિષયની મને પ્રાપ્તિ આદિ ન થઈ” – આવા જાગૃતવિજ્ઞાનથી જણાય છે કે, સ્વપ્નજ્ઞાન યથાર્થ નથી, પણ મિથ્યા જ છે.
એટલે સ્વપ્ન વિજ્ઞાન, પોતાના વિષયની પ્રાપ્તિ ન કરાવવા દ્વારા, પોતે જ પોતાનું મિથ્યાપણું જણાવે છે. આમ સ્વપ્નવિજ્ઞાન, સ્વમિથ્યાત્વજ્ઞાનનું કારણ છે.
(અહીં પંક્તિનો શબ્દાર્થ એ કે, સ્વપ્નજ્ઞાન, પુનઃ પુનઃ તેવું દેખાય તો પણ “આ મિથ્યા છે' એવો જ અવસાય-બોધ કરાવે છે. જે સામાન્યજ્ઞાનમાં નથી હોતો...).
(૩) પ્રવૃત્તિની નિવૃત્તિ કરનાર... સ્વપ્નજ્ઞાન થયે, તે સ્વપ્નજ્ઞાનના આધારે, કોઈ પણ વ્યક્તિ તે વસ્તુ વિશે પ્રવૃત્તિ કરતો નથી, એટલે જ તે સ્વપ્નવિજ્ઞાન પ્રવૃત્તિને અટકાવનાર છે.
(૪) અનુભૂત-દષ્ટાદિને કારણે થનાર... અનુભવેલું હોય, દેખેલું હોય, વિચારેલું હોય - તે બધા સ્વપ્નજ્ઞાનનું કારણ છે. એટલે તે બધા કારણોથી – સ્વપ્નવિજ્ઞાનની ઉત્પત્તિ થાય છે...
આ બાબત જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણે બતાવી છે -
(૧) અનુભવેલું, (૨) દેખેલું, (૩) વિચારેલું, (૪) સાંભળેલું, (૫) પ્રકૃતિવિકાર, (૬) દેવતા, (૭) સજળ પ્રદેશ, (૮) પુણ્ય, અને (૯) પાપ... આ બધા સ્વપ્નજ્ઞાનનાં નિમિત્તો છે, એટલે વસ્તુનો સર્વથા અભાવ નથી...” (વિશેષાવશ્યકુંભાષ્ય – ૧૭૦૩)
વિવરમ્ જ 93. ઉપૂવા રૂતિ / અનૂપ: સંગનો વેશ: //
જ “સ્ત્રીન-મનન-વિન્સેપનાવિન્યાડનુમૂતં સ્વને દૃશ્યતે, રૂત્યનુકૂતોડ: વનસ્ય નિમિત્તમ્ | અથવા, રિतुरगादिकोऽन्यदा दृष्टोऽर्थस्तन्निमित्तम् । विचिन्तितश्च प्रियतमालाभादिः । श्रुतश्च स्वर्ग-नरकादि । तथा, वातपित्तादिजनितप्रकृतिविकारः स्वप्नस्य निमित्तम् । तथा, अनुकूला प्रतिकूला वा देवता तन्निमित्तम् । तथा, पुण्यमिष्टस्वप्नस्य निमित्तम्, पापं चानिष्टस्य तस्य निमित्तम्, न पुनर्वस्त्वभावः । ..." इति विशेषावश्यक० मलधारि० टीकायाम् श्लो०. १७०३ ।
૨. દૂતિ સુઝં' ત -પઢિ: | ૨. ‘પથવિIRવયાપૂર્વ' રૂતિ -પઢિ: 1 રૂ. છીયા-અનુમૂદ્રષ્ટचिन्तितश्रुतकृतिविकारदेवताऽनूपाः । स्वप्नस्य निमित्तानि पुण्यं पापं च नाभावः ॥ ४. 'अणूपा' इति च-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005535 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |