Page Text
________________
९९३ अनेकान्तजयपताका
(પગ્નમ: स्योभयासिद्धत्वात्, भवतः सहायोगात् तदपरस्यानभ्युपगमात्, अभ्युपगमे च साधनवैफल्यादिति । परस्यापि नीलेन सह तद्धिय उपलम्भो नाभेदेन सिद्धः । भेदेन तु सहार्थसिद्धौ न साधनमिष्टसाधकमितरस्येति ।(१४३) न चाभेदस्य सहोपलम्भनियमस्य
.... ચાડ્યાં
... सहोपलम्भनियमस्य नील-तद्धियोः उभयासिद्धत्वात्, वादिप्रतिवाद्यसिद्धत्वादित्यर्थः । एतत्प्रकटनायाह-भवतः-तव सहायोगात् नीलाभावेन । अत एवाह-तदपरस्यानभ्युपगमाद् धियो व्यतिरेकेण नीलस्येत्यर्थः । अभ्युपगमे तदपरस्य नीलस्य साधनवैफल्यात्, बाह्यसिद्ध्यैव इति । परस्यापि-प्रतिवादिनो नीलेन सह तद्धियः-नीलधिय उपलम्भो नाभेदेन सिद्धः, भेदाभ्युपगमात् । भेदेन तु सहार्थसिद्धौ सत्यां नील-तद्धियोः । किमित्याह-न साधनं प्रस्तुत
- અનેકાંતરશ્મિ ...
જ હેતુમાં અસિદ્ધતા જ (૩) અસિદ્ધદોષ? તમારો સોપતંભ હેતુ સિદ્ધ પણ છે, કારણ કે વાદી-પ્રતિવાદી બંનેને નીલ-નીલબુદ્ધિનો સહોપલંભ સિદ્ધ નથી...
આ જ વાતને પ્રગટ કરવા કહે છે -
(ક) વાદીને સાધનની અસિદ્ધિ : હે બૌદ્ધ ! તમારા મતે તો સહાર્થ જ ઘટતો નથી, કારણ કે તમારા મતે નીલ જેવી કોઈ વસ્તુ જ નથી..... હવે જ્ઞાનથી અતિરિક્ત જો નીલ જેવું કોઈ તત્ત્વ જ ન માનો, તો જ્ઞાનનો સહોપલંભ કોની સાથે ? (ફલતઃ સહોપલંભ હેતુ તમારી પોતાની માન્યતા પ્રમાણે પણ અસિદ્ધ ઠરે છે...)
બૌદ્ધ : તો સહોપલંભ ઘટાવવા, જ્ઞાનથી અતિરિક્ત નીલનું અસ્તિત્વ માની લઈએ તો?
સ્યાદ્વાદીઃ અરે ! તો તો બાહ્યર્થની સિદ્ધિ થઈ જશે અને તેથી તો તમારો અભેદસાધક સતોપલંભ હેતુ નિષ્ફળ ઠરશે.
(ખ) પ્રતિવાદીને સાધનની અસિદ્ધિ : બાહ્યાર્થવાદીમતે પણ, નીલની સાથે નીલબુદ્ધિનો ઉપલંભ અભેદપણે સિદ્ધ નથી. (આશય એ કે, તે બેનો સતોપલંભ જરૂર થાય છે, પણ તે બેનો અભેદરૂપે સહોપલંભ થાય છે એવું નથી...)
હા, નીલ-નીલબુદ્ધિનો જો ભેદરૂપે સતોપલંભ સિદ્ધ કરતા હો, તો તો કોઈ વાંધો જ નથી... (કારણ કે જુદા જુદા તે બેનો સહોપલંભ તો અનુભવસિદ્ધ છે...) પણ તેવું માનવામાં તમારો સહોપલંભ હેતુ, ઇષ્ટસાધક (=અભેદસાધક) બની શકે નહીં... (કારણ કે તે હેતુ તો ભેદરૂપે જ સહોપલંભ સિદ્ધ કરે છે...)
જ “તદ્રસિદ્ધત્વ વ નીન-તદ્ધિયોોપનામત | તથાદિ - વિદિતત્વેન રેશનાધિનતા પ્રતિયા ની« भिन्नमाभाति - अन्तर्गतत्वेन सुखादिरूपतया ग्राहकरूपापन्ना बुद्धिराभातीति न तयोरेकोपलम्भः सिद्धः ।" सन्मति० तत्त्वबोध० al૦ ૨ / હે. રૂ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005535 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |