Page Text
________________
अधिकार: )
व्याख्या - विवरण - विवेचनसमन्विता
इत्यादि वचनसमर्थनात्, (१४१ ) अन्यथा विचारायोगः स्वमात्रवेदनातिरेकेण सर्वानिश्चितेरिति । ( १४२ ) एवं न केवलमनैकान्तिकः असिद्धश्च, सहोपलम्भनियम
९९२
* બાબા
समर्थनात् । इत्थं चैतदङ्गीकर्त्तव्यमित्याह- अन्यथा विचारायोगः । कथमित्याह-स्वमात्रवेदनातिरेकेण सर्वानिश्चितेः विज्ञानादन्यस्यानभ्युपगमाद् भवता इति भावः । एवम्- -उक्तनीत्या न केवलमनैकान्तिको हेतुः सहोपलम्भनियमाख्यः । किं तर्हि ? असिद्धश्च । कथमित्याह* અનેકાંતરશ્મિ
વિંશતિકામાં કહેલા આ બધા વચનોનું તમે સમર્થન કરો છો...
હવે અમારું કહેવું છે કે, જો આ વચનોનું તમે સમર્થન કરતાં હો, તો ચિત્ત-ચૈત્તનાં સહોપલંભદર્શક વચનોનું સમર્થન કેમ નથી કરતાં ? તેવો અર્ધજરતીય ન્યાય કેમ લગાડો છો ? (એક ઠેકાણે શાસ્રનું પ્રબલ સમર્થન અને એક ઠેકાણે શાસ્ત્રનું બિલકુલ સમર્થન નહીં – એ તો અર્ધજરતીય જ કહેવાય ને ?)
<
નિષ્કર્ષ ઃ તેથી ચિત્ત-ચૈત્તનાં સહોપલંભદર્શક વચનને પણ અવશ્ય સમર્થવું જોઈએ અને તેથી તો તે વચન દ્વારા સહોપલંભનો નિશ્ચય થશે જ... એટલે ચિત્ત-ચૈત્તને લઈને સહોપલંભ હેતુમાં વ્યભિચાર આપવો અનુચિત નથી...
આમ, તે હેતુ વ્યભિચારી હોઈ,તેના દ્વારા જ્ઞાન-અર્થની ઐક્યતાનું અનુમાન થઈ શકે નહીં, તેથી અર્થનું અસ્તિત્વ અલગ જ માનવું રહ્યું.
(૧૪૧) (અન્યથા=) જો કોઈ અલગ અર્થને ન માનો, તો તો વિચાર જ ન ઘટે,કારણ કે તેવું માનવામાં તો વિજ્ઞાન દ્વારા માત્ર પોતાનું જ વેદન થશે, તે સિવાય બીજા કોઈ પદાર્થનો નિશ્ચય થઈ શકશે નહીં. (બીજા કોઈ પદાર્થ જ નથી, તો તેના નિશ્ચયની વાત શી ?) પણ પદાર્થનો નિશ્ચય તો સ્વસંવેદનસિદ્ધ છે, એટલે તેનો અપલાપ કરી શકાય નહીં...
(૧૪૨) બીજી વાત, સહોપલંભ હેતુ માત્ર અનૈકાંતિક નથી,પરંતુ અસિદ્ધ પણ છે. તે આ
રીતે -
Jain Education International
* વિવરમ્ *,
62. इत्यादि विंशिकोक्तवचनसमर्थनादिति । यथैतेषां वचनानामर्थः समर्थ्यते भवता तथा चित्तचैत्तसहोपलम्भननियमलक्षणोऽर्थः किमिति न समर्थ्यत इत्यर्थः । अत्र च ' ग्राह्यं न तस्य ग्रहणं न तेन' इत्यादिना वृत्तेन बुद्धज्ञानस्य स्वरूपं प्रतिपादितम् । अग्रेतनवाक्यद्वयेन तु बाह्यार्थसत्ता समर्थिता ।।
* અહીં પહેલું વૃત્ત બુદ્ધનાં સ્તવસંબંધી છે અને તે સિવાયના બે વાક્યો બાહ્યાર્થનું સમર્થન કરે છે...
૧. ‘સિદ્ધેશ’ કૃતિ ૩-પાન: । ૨. ‘પ્રાહક મૂતનેત્યાવિના’ કૃતિ -પા: । રૂ. ‘જ્ઞાનસ્વરૂપ' કૃતિ પૂર્વમુદ્રિતપાઃ, અન્ન તુ -પાત: ।
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005535 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |