Anekantjaipataka Part 04

SR No.: 005535
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 151

अधिकार: )
व्याख्या - विवरण - विवेचनसमन्विता
९८२
युक्तैव । ( १३२ ) परार्थभूतेर्नाहेतुकेति चेत्, कथं तदनवगमे तत्सिद्धिरिति ? अचिन्त्य - शक्त्यादिना तु तदवगमो नीलेऽपि तुल्यः ॥
મધ્યાહ્યા×
परार्थभूतेः-परार्थादुत्पत्तेः कारणात् नाहेतुका । इति चेत्, एतदाशङ्कयाह- कथं तदनवगमेपरानवगमे तत्सिद्धिः-परार्थसिद्धिरिति ? अचिन्त्यशक्त्यादिना तु, 'आदि' शब्दादवाच्यવાદ્મ:, તવામ:-પરાવામો નીતેપ તુત્ય:, મેવાવિશેષાત્ ॥
* અનેકાંતરશ્મિ
સ્યાદ્વાદી : પણ બુદ્ધમાં રહેલ જ્ઞાનશુદ્ધિ તો નિર્હેતુક (=હેતુરહિત) છે, એટલે તો તે શુદ્ધિનું અસ્તિત્વ જ યુક્ત નથી... (તો તેના આધારે આપ્તતાનો નિશ્ચય શી રીતે થાય ?)
(૧૩૨) બૌદ્ધ ઃ તે શુદ્ધિ નિર્હેતુક નહીં, પણ સહેતુક છે, કારણ કે પરાર્થને લઈને તેની ઉત્પત્તિ થાય છે... આશય એ કે, બુદ્ધ સિવાયના અનુગ્રહ કરવા યોગ્ય, જે ચૌર્ય-૫૨દા૨ાસેવનાદિ અનાર્યકાર્યની પરંપરામાં પ્રવણ પ્રાણીઓ છે, તે બધાના ઉપકાર માટે બુદ્ધની જ્ઞાનશુદ્ધિ પ્રવર્તે છે... એમ જ્ઞાનશુદ્ધિ સપ્રયોજન હોઈ સહેતુક છે... (એટલે તેના દ્વારા આપ્તતાનો નિશ્ચય થવામાં કોઈ બાધ નથી...)
સ્યાદ્વાદી : અરે ! પણ પ૨ને (=સંતાનાંતરને) જાણ્યા વિના, શી રીતે પરોપકાર થઈ શકે ? (બૌદ્ધો, ૫૨નું ગ્રહણ નથી માનતાં, કારણ કે તેવું માનવામાં ગ્રાહ્ય-ગ્રાહકરૂપ બંને એક માનવા પડે.... આ બધી વાતો ઉપર જ કહી છે...)
બૌદ્ધ : કોઈ અચિત્ત્વ શક્તિ દિથી જ પરનો અવગમ માની લઈએ તો ? (પછી તો પરાદિ પણ ઘટી જશે અને ગ્રાહ્ય-ગ્રાહકનો એકીભાવ પણ નહીં માનવો પડે...)
* વિવરામ્ .
54. परार्थादुत्पत्तेरिति । परे - बुद्धव्यतिरिक्ता येऽनुग्राह्याः प्राणिनस्तेषामर्थ:-सुमार्गावतरणलक्षणं प्रयोजनं परार्थस्तस्माद्धेतुभूतात् सकाशादुत्पत्तेर्बुद्धज्ञानशुद्धतायाः । भगवतो हि बुद्धस्य ज्ञानशुद्धिश्चौर्यपरदाराद्यनार्यकार्य परम्पराप्रवणप्राणिनामुपकाराय प्रवर्त्तत इति प्रतिपद्यन्ते ताथागताः ॥
* આદિશબ્દથી અવાચ્યવાદ લેવો...
પ્રશ્ન ઃ અવાચ્યવાદથી પરનો અવગમ શી રીતે થાય ?
ઉત્તર : જુઓ, અવાચ્ય (જે ગ્રાહ્ય નથી) એવી વસ્તુનું પણ જ્ઞાન બુદ્ધને થઈ જતું માની લેવું તે અવાચ્યવાદ. તેનાથી તો ગ્રાહ્ય-ગ્રાહક વિના પણ પરાવગમ શક્ય બને. (આવો અર્થ અમને સંભવિત લાગે છે. વિદ્વાનો બીજો પણ યથોચિત અર્થ બેસાડે.)
પાઠ: I
૨. ‘પરાદ્ધસ્તસ્મા॰' કૃતિ સ્વ-૪-પાન: ।
૨. ‘શુદ્ધિશ્નૌરપારવારા॰' કૃતિ =-પાટ: I રૂ. ‘તથાાત:' કૃતિ -