Page Text
________________
अधिकार: )
व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
स्यादेतत् तदसत्त्वसिद्धौ । अननुभवात् तत्सिद्धिरेवेति चेत्, भवेदियं ध्यन्तराभावे, स्वानुभववदेवेति चेत्, अन्योऽपि स्वसत्तावानेव । ( १२१ ) न च स्वात्मना अननुभवाविशेषे तच्चेतनाचेतनत्वे तेन तत्त्वव्यवस्थितौ कथञ्चिदाधिक्येनाङ्गतां प्रतिपद्येते,
९७२ -O⭑
* व्याख्या
स्यादेतदित्यादि । स्यादेतत् - अनन्तरोक्तं तदसत्त्वसिद्धौ धियोऽन्यस्यासत्त्वसिद्धौ । अननुभवादिति । अननुभवात् कारणाद् धियोऽन्यस्येति प्रक्रमः, तत्सिद्धिरेव - तदसत्त्वसिद्धेः सिद्धिरेव । इति चेत्, एतदाशङ्कयाह - भवेदित्यादि । भवेदियं - तत्सिद्धिर्ध्यन्तराभावे, अधिकृतधियोऽन्या धीः ध्यन्तरं तदभाव इत्यर्थः, तदपि नानुभूयत एवेति कृत्वा । तदित्यादि । तत्ध्यन्तरं स्वानुभववदेव ध्यन्तरत्वात् । इति चेत्, एतदाशङ्कयाह- अन्योऽपीत्यादि । अन्योऽपि धियः नलादिः । किमित्याह-स्वसत्तावानेव पदार्थत्वादिति भावना । एतदेव द्रढयन्नाह-न चेत्यादि । न च स्वात्मना विवक्षितैकविज्ञानापेक्षया अननुभवाविशेषे सति तयोः - ध्यर्थयोः चेतनाचेतनत्वे स्वगते तेन - स्वमात्रवेदिना तदनुभवरहितेन ज्ञानेन तत्त्वव्यवस्थितौ सत्यां,
... अनेडांतरश्मि
સ્યાદ્વાદી : હા, જ્ઞાનથી અતિરિક્તની જો અસત્તા સિદ્ધ થાય, તો તમારી વાત સાચી... (પણ से ४ तो एक असिद्ध छे...)
तत्
બૌદ્ધ : જ્ઞાનથી અતિરિક્ત અર્થનો અનુભવ ન થવાથી જ સિદ્ધ થાય છે કે, જ્ઞાનથી અતિરિક્ત अर्थनुं सत्त्व छे...
સ્યાદ્વાદી : અરે ! એ રીતે તો પોતાના જ્ઞાનથી અતિરિક્ત સંતાનાંતરનો (=બીજી વ્યક્તિમાં રહેલા જ્ઞાનનો) પણ આપણને અનુભવ થતો નથી, એટલે તો તે સંતાનાંતરનું પણ અસત્ત્વ સિદ્ધ थशे. (४ तमने जिसडुल ईष्ट नथी.)
બૌદ્ધ ઃ તે સંતાનાંતર ભલે પોતાના જ્ઞાનથી અતિરિક્ત હોય, તો પણ તે સ્વસ્વરૂપનો અનુભવ કરનાર તો છે જ ને ! (એટલે જ અમે તેને સત્ માનીએ છીએ...)
સ્યાદ્વાદી : એ રીતે તો અર્થ પણ ભલે પોતાના જ્ઞાનથી અતિરિક્ત હોય, તો પણ તે પદાર્થરૂપ હોઈ પોતાની સત્તાવાળો તો છે જ... (આશય એ કે, જ્ઞાનથી અતિરિક્ત હોવા છતાં, જેમ સ્વાનુભવવાળો કોઈ સંતાનાંત વાસ્તવિક છે, તેમ પદાર્થરૂપ હોઈ અર્થ પણ વાસ્તવિક કેમ ન બને ?)
આ જ વાતને દૃઢ કરવા કહે છે -
Jain Education International
(१२१) मात्र स्वस्व३५वेही विज्ञान द्वारा (१) संतानांतर, } (२) अर्थ - जेमांथी खेडेनो અનુભવ થતો નથી... આમ, અનનુભવની અપેક્ષાએ બંને અવિશેષ છે, સમાન છે... એટલે સ્વસંવેદી વિજ્ઞાન દ્વારા જ્યારે તે બેની તત્ત્વવ્યવસ્થા કરવામાં આવે, ત્યારે તે બેમાં રહેલ ચેતનતા-અચેતનતા
१. 'नीलादि' इति ड-पाठः ।
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005535 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |