Page Text
________________
९५५ अनेकान्तजयपताका
(પઝમ: वेदनमेव ह्यर्थग्रहणरूपं तथाप्रतीतेरिति ॥ ___ (१०२) आह-वचनमात्रमेतत्, बोधमात्रतत्त्वस्य स्वभावनियतात्मनोऽर्थानुपरक्तस्य तद्ग्रहणरूपत्वायोगात्, नियमहेत्वनुपपत्तेः, अतिप्रसङ्गादिति, (१०३) न, बोधमात्र
वेदनस्यैव, तद्रूपत्वात्-अर्थग्रहणरूपत्वात् । एतदेव भावयति-तत्स्वाकारवेदनमेव-विज्ञानस्वाकारवेदनमेव तस्मादर्थग्रहणरूपं तथाप्रतीतेरिति ।
आह-वचनमात्रमेतत्-अनन्तरोदितम् । कुत इत्याह-बोधमात्रतत्त्वस्य-बोधमात्रस्वरूपस्य स्वभावनियतात्मनः तदतिरिक्तायोगेन अर्थानुपरक्तस्य अर्थेनानुपरक्तमर्थानुपरक्तं तस्यैवम्भूतस्य सतो विज्ञानस्य तद्ग्रहणरूपत्वायोगात्-अर्थग्रहणरूपत्वायोगात् अयोगश्च नियमहेत्वनुपपत्तेर्नीलाद्यर्थग्रहणरूपतया सर्वथाऽसंस्पर्शितयेति भावः । अनुपपत्तिमेवाहअतिप्रसङ्गादिति । अर्थानुपरक्तमपि नीलार्थग्रहणरूपं न पीतार्थग्रहणरूपमित्यतिप्रसङ्गः ।
· અનેકાંતરશ્મિ - આ જ વાત કહે છે –
વિજ્ઞાન દ્વારા સ્વીકાર=પોતાના આકારનું વેદન એ જ પદાર્થને ગ્રહણ કરવારૂપ છે, કારણ કે બહિર્મુખાવભાસરૂપે જ તેના સ્વાકારની પ્રતીતિ થાય છે.
(પરમાર્થ : જ્ઞાનનાં આકારનું વેદન, ઘટાદિગ્રહણરૂપે જ થાય છે, માત્ર જ્ઞાનરૂપે નહીં. એટલે ઘટાદિનું ગ્રહણ તેમાં છે જ... સાર: એટલે સ્વાકારના સંવેદન દ્વારા તે વિજ્ઞાનમાં અર્થગ્રહણતા પણ સંગત જ છે.)
- બોધમાં અર્થગ્રહણપરિણામની અતિ આવશ્યકતા - (૧૦૨) પૂર્વપક્ષ તમારું ઉપરોક્ત કથન માત્ર બોલવા પૂરતું છે, કારણ કે માત્ર શુદ્ધ બોધનું સ્વરૂપ તો પોતાનાં સ્વભાવમાં જ નિયત છે, તે સિવાય તેમાં અર્થોપરાગ જેવું કંઈ જ નથી...
હવે જ્યારે તેમાં અર્થોપરાગ જ ન હોય, ત્યારે તે વિજ્ઞાનમાં અર્થગ્રહણતા પણ ન જ ઘટી શકે, કારણ કે તેમાં કોઈ નિયમિત હેતુ સંગત નથી...
ભાવ એ કે, વિજ્ઞાન તે અર્થાનુપરક્ત હોઈ ખરેખર તો નીલ-પીતાદિ કોઈપણ પદાર્થને ગ્રહણ કરવારૂપે સ્પર્શતો નથી... છતાં પણ તેના દ્વારા નીલનું ગ્રહણ માનો, તો કોઈ નિયમિતતા નહીં રહે, કારણ કે તેમાં અતિપ્રસંગ એ આવશે કે, અર્થનો ઉપરાગ ન હોવા છતાં પણ, જેમ તે જ્ઞાન નીલનું ગ્રહણ કરે છે, તેમ પીતનું ગ્રહણ પણ કેમ ન કરે? કરશે જ...
(પણ એવું તો દેખાતું નથી, એટલે માનવું જ રહ્યું કે, અર્થોપરાગ ન હોવાથી, તે વિજ્ઞાન કોઈ જ પદાર્થનું ગ્રહણ કરતું નથી... તેથી વિજ્ઞાનમાં અર્થગ્રહણતા બિલકુલ સંગત નથી...).
૨. “યસ્મર્થ' તિ -પઢિ:
૨. ‘અયોગો નિયમ' ત -પઢિ: I
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005535 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |