________________
अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
९४० मुपदर्शयतीति यथोदिततत्परिणामसिद्धिः । (८७) अवश्यं चैतदित्थमङ्गीकर्तव्यम्-यदि तु रूपादय एव घटस्ततस्तदतिरिक्ततत्त्वान्तराभावाद् घटस्य रूपादय इति व्यतिरेकाभिधायी व्यपदेशो न स्यात् । (८८) स्यादेतत्-तथाकृतसङ्केत्तत्वाद् ये यथा शब्दा नियुज्यन्ते तथा वाचका इत्यव्यतिरेकेऽप्येवंव्यपदेशो युक्त एव, केवलं प्रयोजनानपेक्षो न
................... व्याख्या ..... घटबुद्धिः तत्प्रतिबद्धं-रूपादिप्रतिबद्धं निमित्तान्तरमुपदर्शयतीति कृत्वा । किमित्याहयथोदिततत्परिणामसिद्धिः यथोदितश्चासौ, प्रक्रमात् तत्परिणामश्च-अण्वादिपरिणामश्चेति समासः, तस्य सिद्धिरिति । अभ्युच्चयमाह-अवश्यं चैतदित्थमङ्गीकर्तव्यमनन्तरोदितम् । विपक्षे बाधामाह यदि त्वित्यादिना । यदि तु रूपादय एव घटः ततस्तदतिरिक्ततत्त्वान्तराभावात्-रूपाद्यतिरिक्ततत्त्वान्तराभावात् कारणात् घटस्य रूपादय इति-एवं व्यतिरेकाभिधायी-भेदाभिधायी व्यपदेशो न स्यात्, अस्ति चायं घटस्य रूपादय इति । स्यादेतदित्यादि। तथा-तेन प्रकारेण कृतः सङ्केतो येषां, प्रक्रमाच्छब्दानां, ते तथाविधास्तद्भावस्तस्मात् ये यथा शब्दा नियुज्यन्ते वाचकत्वेन ते तथा वाचका इति कृत्वा अव्यतिरेकेऽपि-अभेदेऽपि एवं
............................. मनेतिरश्मि ....................................... તો આવી રૂપબુદ્ધિ અવિનાભાવી ઘટબુદ્ધિ, રૂપ સાથે જોડાયેલ બીજા કોઈ નિમિત્તને અવશ્ય બતાવે છે અને એથી તો પરમાણુના યથોક્ત પરિણામની જ સિદ્ધિ થશે.
माशय मे ४, ३५हिया (१) ३५बुद्धि, (२) घरगुद्धि - अभी ही बुद्धि थाय छ, भेटले તે તે બુદ્ધિનાં નિમિત્ત તરીકે રૂપાદિમાં અનેક સ્વભાવો માનવા પડે (તો જ તે જુદા જુદા સ્વભાવોને લઈને જુદી જુદી બુદ્ધિઓ સંગત બને.) અને એ રીતે પરમાણુનો પરિણામ અનેક સ્વભાવરૂપ સિદ્ધ थशे... (४ मतवाहीने बिस्ट नथी....)
(૮૭) તેથી અમે કહેલ રૂપાદિનો અનેકસ્વભાવ અવશ્ય માનવો જોઈએ, નહીંતર તો તમારા મતે દોષ આવશે. તે આ પ્રમાણે ન જો રૂપાદિ જ ઘટ હોય (રૂપાદિથી ઘટનો કથંચિ પણ ભેદ ન હોય) તો તે રૂપાદિથી અતિરિક્ત ઘટ જેવું કોઈ તત્ત્વ જ નહીં રહે અને તેથી તો “આ ઘડાના રૂપાદિ” - ओम घट-३५न। मेहने नारी व्य५द्देश ४ नही थाय..
પણ તેવો વ્યપદેશ થાય તો છે જ... તો તેની સંગતિ શી રીતે કરશો? (એટલે તે રૂપાદિના અનેકસ્વભાવો માની તેનો સૂક્ષ્મણૂલરૂપે કથંચિત્ ભેદ તો માનવો જ જોઈએ...)
- રૂપઘટની એકાંત એકરૂપતાનો નિરાસ - (૮૮) બૌદ્ધઃ જુઓ ભાઈ ! તેવો સંકેત કરાયેલ હોવાથી, જે શબ્દો જે પ્રમાણે વાચક તરીકે 14 छे, ते होते. प्रमाणे ४ वाय बने . (Et.d. ४५॥ने '५ट' तरी संत यो डोवाथी, તેના વાચક તરીકે પટશબ્દ નિયોજાય છે અને તેથી તે તેનો વાચક બને છે.)
*..............
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org