________________
अनेकान्तजयपताका
(पञ्चमः
कार्यभेदानुपपत्तेः, तस्य च प्रतिक्षेपायोगात् सकललोकसिद्धत्वात् उदकाद्याहरणज्ञानादिभावात् । एवं च तदग्रहे तबुद्ध्यभावादिति युक्तिरप्ययुक्तिरेव, तद्ग्रहणस्यैव तबुद्धित्वेन तद्भेदाभिधानायोगात्, (८६) तद्भेदाभिधाने च रूपादिबुद्ध्यविनाभूता घटबुद्धिरिति बलादापद्यते । एवं च भवन्ती नियमत एवेयं तत्प्रतिबद्धं निमित्तान्तर
.............. व्याख्या ........ नैकान्तेन एकस्वभावेभ्यः कार्यभेदो न्याय्यः, तस्य च-कार्यभेदस्य प्रतिक्षेपायोगात् । अयोगश्च सकललोकसिद्धत्वात् कार्यभेदस्य । अत एवाह-उदकाद्याहरणज्ञानादिभावात् उदकाद्याहरणादि सामान्यशक्तिकार्यं ज्ञानादि च प्रतिनियतशक्तिकार्यमिति । एवं चेत्याद्यभ्युच्चयार्थम् । एवं च कृत्वा तदग्रहे-रूपाद्यग्रहे तबुद्ध्यभावात्-घटबुद्ध्यभावादिति युक्तिरपि रूपादीनां घटत्वे साध्ये । किमित्याह-अयुक्तिरेव । कुत इत्याह-तद्ग्रहणस्यैव-रूपादिग्रहस्यैव तद्बुद्धित्वेन-घटबुद्धित्वेन हेतुना तद्भेदाभिधानायोगात् तयोः-रूपादिघटग्रहबुद्धयोर्भेदेनाभिधानं तस्यायोगात् । तद्भेदाभिधाने च सति किमित्याह-रूपादिबुद्ध्यविनाभूता । केत्याहघटबुद्धिरिति एतद् बलादापद्यते । एवं च भवन्ती रूपादिबुद्ध्यविनाभावेन नियमत एवेयं
....... मनेतिरश्मि .. - રૂપાદિને ઘટરૂપ માનવામાં બૌદ્ધકૃત સમંજસતાનો નિરાસ - (८५) बौद्ध : “३५हिमो घट३५ छे" - मे सिद्ध ४२११, अमारी पासे से सयोट युक्ति છે રૂપાદિનું ગ્રહણ ન થાય તો ઘટબુદ્ધિ પણ નથી જ થતી, તેથી માનવું જ રહ્યું કે, રૂપાદિ ઘટ જ છે (भेटले ४ तो तेमना । विना घटयो५ यतो नथी...) मी अनुमानप्रयो। सायो ४२वो -
"रूपादयः, घटस्वरूपाः, तदग्रहे तबुद्ध्यभावात्, घटस्वरूपाग्रहे घटबुद्ध्यभाववत् ।"
સ્યાદ્વાદીઃ તમારી આ યુક્તિ પણ યુક્તિરહિત છે, કારણ કે તમારા મતે તો રૂપ-ઘટ બંને સર્વથા એક છે ને તેથી તો રૂપબુદ્ધિ અને ઘટબુદ્ધિ પણ સર્વથા એકરૂપ જ સાબિત થશે... એ રીતે જો બંને બુદ્ધિઓ સર્વથા એકરૂપ જ હોય, તો તે બેનું જુદા જુદા રૂપે કથન થઈ શકે નહીં..
(ભાવ એ કે, એકાંતવાદીમતે “રૂપાદિના ગ્રહણ વિના ઘટબુદ્ધિ ન થાય” – એમ રૂપબુદ્ધિ ઘટબુદ્ધિનું જુદા જુદારૂપે કથન પણ સંગત થઈ શકે નહીં...)
(८६) पौद्ध : तो ५४ ते ने बुद्धिनु मेध्या इथन मे तो ?
સ્યાદ્વાદી : તો બલાતુ માનવું પડશે કે, (રૂપબુદ્ધિ એ જ ઘટબુદ્ધિ નથી, પણ) રૂપબુદ્ધિને सविनामावी. (=नियत संयवाणी) घटद्धि छे..
..........
३. 'तस्य
१. 'बन्धनिमित्ता०' इति क-पाठोऽनादरणीयः । २. 'रूपादिग्रहघटो बुद्ध्यो०' इति हु-पाठः । योगात्' इति ड-पाठः।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org