Page Text
________________
(ઘતુર્થ:
६९९
अनेकान्तजयपताका (४८) एतदपि यत्किञ्चित्, अविचारितरमणीयत्वात्, शब्दस्य विकल्पमात्रतो जन्मासिद्धेः, तद्भावेऽपि मूकादिषु तददर्शनात्, समग्रकारणस्य च कार्याव्यभिचारात्, अन्यथा समग्रत्वानुपपत्तेः, (४९) निमित्तमात्रत्वे चास्य तद्वन्निमित्तान्तरावगमनिमित्तत्वे
............... ___ एवं पूर्वपक्षमधिकृत्याह-एतदपि यत्किञ्चित्-असारम् । कुत इत्याह-अविचारितरमणीयत्वात् । एतदेवाह-शब्दस्य विकल्पमात्रतः सकाशात् जन्मासिद्धेः । असिद्धिश्च तद्भावेऽपि-विकल्पमात्रभावेऽपि मूकादिषु-वक्तृषु, 'आदि'शब्दादवक्तृविकल्पवद्ग्रहः, तददर्शनात्-शब्दाश्रुतेः । नावश्यं कारणानि कार्यवन्ति भवन्तीत्याशङ्ग्याह-समग्रकारणस्य च कार्याव्यभिचारात् । इत्थं चैतदङ्गीकर्तव्यमित्याह-अन्यथा-एवमनभ्युपगमे समग्रत्वानुपपत्तेः, निमित्तमात्रत्वे चास्य-विकल्पस्य तद्वदिति निदर्शनं विकल्पवत्, निमित्तान्तरा
અનેકાંતરશ્મિ .. - બૌદ્ધમંતવ્યનું યુક્તિશઃ ઉમૂલન - ઉત્તરપક્ષ (૪૮) સ્યાદ્વાદીઃ તમારું આ કથન પણ અસાર છે, કારણ કે ન વિચારીએ ત્યાં સુધી જ રમણીય લાગે એવું છે..
બૌદ્ધઃ આટલું સરસ તો અમે પ્રતિપાદન કર્યું, એમાં ખોટું શું?
સ્યાદ્વાદી: જુઓ, ભાઈ ! માત્ર વિકલ્પથી જ શબ્દની ઉત્પત્તિ થાય એવું સિદ્ધ નથી, કારણ કે (૧) મૂંગો વક્તા (બોલવાની ઇચ્છા રાખતો), (૨) ન બોલનાર વ્યક્તિ... વગેરે ઘણા વ્યક્તિઓમાં વિકલ્પ હોવા છતાં પણ, શબ્દરૂપ કાર્ય સંભળાતું નથી... હવે જો વિકલ્પથી જ શબ્દની ઉત્પત્તિ થાય, તો મૂકાદિ દ્વારા પણ શબ્દપ્રયોગ થવો જોઈએ ને ?
બૌદ્ધ પણ કારણ હોય, ત્યાં અવશ્ય કાર્ય હોવું થોડી જરૂરી છે, કારણ કે અયોગોલકાદિ સ્થળે અગ્નિ હોવા છતાં ધૂમરૂપ કાર્ય નથી પણ દેખાતું...
સ્વાદાદી : એક વાત સાંભળી લો જો સમગ્ર કારણો હાજર હોય, તો અવ્યભિચરિતપણે પોતાનું કાર્ય અવશ્ય થાય જ - આવું માનવું જ જોઈએ, નહીંતર તો તે કારણોની સમગ્રતા જ ન ઘટે, કારણ કે તેઓની સમગ્રતા ત્યારે જ ઘટે કે જ્યારે તેઓ ભેગા મળી કોઈ એક કાર્ય કરે..
અયોગોલકમાં ધૂમપ્રાયોગ્ય સમગ્ર કારણો નથી અને એટલે જ ત્યાં અગ્નિ હોવા છતાં ધૂમ થતો નથી... હવે જો શબ્દનું કારણ માત્ર વિકલ્પ જ હોય, તો તેવો વિકલ્પ તો મૂકાદિમાં પણ રહેલો
..................વિવરમ્ ... 10. મિત્તાન્તર/મનિમિત્તત્વે જ વિરોઘ રૂતિ | તથાહ-પરાવે શબ્દસ્થ નિમિત્તમાત્રમૂત
અહીં “TRUસર્વેકfપ ફાર્યાડસર્વભૂ" - એવો વ્યતિરેક વ્યભિચાર છે... માટે વિકલ્પની કારણતા વ્યભિચરિત છે...
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005534 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 258 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 6 MB |