________________
६९७
अनेकान्तजयपताका
(चतुर्थः
प्रतिपादितः । (४७) यथोक्तम्
"रूपान्तरं विकल्पे यदुभयोः प्रतिभासते । सत्यर्थे तत्र सङ्केत एकत्वाध्यवसायतः ॥१॥ यादृशाद् यः समुत्पन्नः स भवत्येव कारणम् । . तादृग्विधविकल्पस्य ध्वनिः सङ्केत्तसंस्थितिः ॥२॥ किमेतदिति सङ्केत्य इतरोऽप्येवमित्यदः । न कल्पयति यावद्धि तावन्न समयोद्भवः ॥३॥
........... व्याख्या *... शब्दार्थव्यवहारज्ञैः-पूर्वाचार्यैरनल्पधीधनैः प्रतिपादितः । यथोक्तं वार्तिकानुसारिणा शुभगुप्तेन-रूपान्तरं-स्वलक्षणादन्यत् विकल्पे यत्-सामान्यलक्षणाख्यं उभयोः-वक्तृ-श्रोत्रोः प्रतिभासते-स्फुरतीव सत्यर्थे अपोहाश्रये तत्र-रूपान्तरे एकत्वाध्यवसायतः, अर्थेन रूपान्तरस्यैकत्वाध्यवसायेनेत्यर्थः ।१। तथा यादृशादित्यादि । यादृशाद् विकल्पाद् यः समुत्पन्नः-जातः स भवत्येव कारणं-निमित्तं श्रोतारमधिकृत्य तादृग्विधविकल्पस्य ध्वनि:शब्दः सङ्केतसंस्थितिरियमेव ।२। किमेतद् बौद्धं रूपमधिकृत्याह-इति-एवं सङ्केत्यः पुमान् इतरोऽपि सङ्केतक एवमित्यदः-एवमेतत् । न कल्पयति यावद् यस्मात् तावन्न समयोद्भवः
. ......... मनेतिरश्मि ...... विभि२रोगवामा मे व्यक्ति मे थया... मे5533, “हुमो-मो; शमां ने यन्द्र हेपाय छे !" ५९। वास्तवमा यन्द्रो डोता नथी, मात्र बुद्धिमा तेसोने तेवो प्रतिमास थाय छे...
તેમ વક્તા-શ્રોતાને ખરેખર તો પોતપોતાનાં અવભાસનું જ સંવેદન થાય છે, પણ તિમિરરોગરૂપ ભ્રાન્તિબીજની જેમ, અનાદિવાસના-પ્રબોધરૂપ બ્રાન્તિબીજ બંનેમાં તુલ્ય હોવાથી, બંનેને બાહ્યર્થનો मात्र अध्यवसाय थायछ...
(४७) मा ४ पात, प्रभावाति ने अनुसरी शुमगुप्ते डीजे -
“(१) श्रोत/qsdiनेने वि४८५शानमा स्वतक्षथी मिन्न सामान्या२ मासे छे... ठोते વખતે ઘટાદિ સ્વલક્ષણ પદાર્થ વિદ્યમાન હોય, તો – વાસનાને કારણે - સ્વલક્ષણ સાથે સામાન્યાકારનાં એકત્વનો અધ્યવસાય થવાથી, સ્વલક્ષણને બદલે સામાન્યાકારમાં સંકેત થાય છે...
(૨) તે ધ્વનિ (શબ્દ) જેવા વન્નુવિકલ્પથી ઉત્પન્ન થયો હોય, તેવા જ શ્રોતૃવિકલ્પનું કારણ बने छ... अने माटा अंश तेमोनी संतव्यवस्था मनाय छे... ___ (3) संत्य (ने संत ४२वानो छ त) पुरुष “भा शुंछ ? (240 शुंडेवाय ?)" - मेवो वि४८५ मने संत (संत ४२ना२) पुरुष “मा २ प्रभा (भा पार्थ मा नामयी उपाय)" -
१. अनुष्टुप् ।
२. 'तथा' इत्यधिकः क-पाठः ।
३. अनुष्टुप् ।
४. अनुष्टुप् ।
५. 'बौद्धः' इति ड-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org