Page Text
________________
२९९
अनेकान्तजयपताका
. (तृतीयः (३२) परमाप्तवचनविरुद्धश्चायम्, "अस्थानमेतत् यद् द्वे चित्ते युगपदुत्पद्येयाताम्" इति वचनप्रामाण्यात् । अन्यार्थमेतदिति चेत्, कोऽस्यार्थ इति वाच्यम् । भिन्नजातीये नेति चेत्, न, अधिकृतज्ञानयोरपि तत्त्वात् । भिन्नालम्बने नेति चेत्, न, तयोरपि त्वन्मते भावात् । कथं पुनर्भाव इति चेत्, रसादिगतचित्तस्यापि रूपदर्शनाभ्युपर्गमादिति ।
.............. व्याख्या ........ उपचयमाह-परमाप्तवचनविरुद्धश्चायं परमाप्त:-भगवान् बुद्धस्तद्वचनविरुद्धश्चायम्-युगपत् विकल्पाविकल्पज्ञानभावः । एतदेवाह अस्थानमित्यादिना । अस्थानमिति एतद् न न्यायस्थानं यद् द्वे चित्ते-द्वे ज्ञाने युगपद्-एकदा उत्पद्येयातामिति-एवं वचनप्रामाण्यात् कारणात्, परमाप्तवचनविरुद्ध इति । अन्यार्थमेतत् परमाप्तवचनम् । इति चेत्, एतदाशङ्क्याहकोऽस्य-परमाप्तवचनस्य अर्थ इति वाच्यम् । भिन्नजातीय न द्वे चित्ते युगपदुत्पद्येयाताम् । इति चेत्, एतदाशङ्क्याह-न, अधिकृतज्ञानयोरपि-सविकल्पाविकल्पयोः तत्त्वाद् भिन्नजातीयत्वात् । भिन्नालम्बने न द्वे चित्ते युगपदुत्पद्येयाताम् । इति चेत्, एतदाशङ्क्याह-न, तयोरपि-भिन्नालम्बनयोरपि त्वन्मते-त्वत्पक्षे भावात् । कथं पुनर्भावो भिन्नालम्बनयो
........... मनेतिरश्मि ..
- સહવૃત્તિતા માનવામાં આપ્તવચનવિરોધ : (૩૨) વળી, સવિકલ્પ-નિર્વિકલ્પ બંને જ્ઞાન સહવૃત્તિ માનવામાં તો - તમે જેને પ્રમાણભૂત માનો છો, તે તમારા ભગવાન બુદ્ધના વચનનો વિરોધ થાય છે, કારણ કે બુદ્ધે કહ્યું છે કે –
બે જ્ઞાન એકસાથે ઉત્પન્ન થાય - એવું કથન ન્યાયબહિર્ભત છે, અર્થાત્ ન્યાયતઃ બે જ્ઞાન એક સાથે થઈ શકે નહીં.”
બૌદ્ધ તે આપ્તવચનનો અર્થ “સવિકલ્પ-નિર્વિકલ્પ બે યુગપદ્ ન થાય” એવો નથી, પણ બીજો જ કોઈ છે.
સ્યાદ્વાદીઃ તો તેનો બીજો અર્થ કયો? बौद्ध : अर्थ मेछ? - " भिन्नतीय शान युगप न थाय."
સ્યાદ્વાદી: તો પછી સવિકલ્પ-નિર્વિકલ્પ જ્ઞાન પણ યુગપદ્ શી રીતે થશે? કારણ કે તે પણ છે તો ભિન્નજાતીય જ ને !
बौद्ध : तो मावो अर्थ री| 3 - " मिन्नतु शान युगप न थाय. સ્યાદ્વાદી: પણ તમે ભિન્ન હેતુક જ્ઞાનને પણ યુગપતું માનો છો.
સવિકલ્પ નામાદિ કલ્પનાથી યુક્ત છે, જ્યારે નિર્વિકલ્પ તાદશ કલ્પનાથી શૂન્ય છે, તેથી બંને જ્ઞાન ભિન્મજાતીય થયા.
१. 'गमात् । न' इति ग-पाठः ।
२. 'वृद्धस्तद्वचन' इति घ-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005533 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 438 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |