________________
अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
५६०
-07 (२१७) स्यादेतददेशत्वाद् वियतो यथोक्तविकल्पासम्भवः, तत्रैकस्मिन्नेव तेषामवस्थितत्वात् । इदमप्ययुक्तम्, वस्तुतः पूर्वोक्तदोषानतिवृत्तेः । न च सर्वव्यापिनो 'विन्ध्या 'दय इति, येन 'तस्मिन्नेव तेषामवस्थितत्वात्' इति सफलं भवेदित्यतो यत्र 'विन्ध्य'भावो यत्र चाभाव इत्यनयोर्नभोभागयोरनन्यत्वमन्यत्वं वेति वाच्यम् । किञ्चातः ?। यद्यनन्यत्वं किमु सर्वथा आहोस्वित् कथञ्चित् ? यदि सर्वथा हन्त तर्हि यत्र
.................. व्याख्या ........... ..... ऽनुपपत्तेरिति । अथान्येन एतदाशङ्क्याह-आयातं तर्हि संदेशत्वमाकाशस्य, तथाऽभ्युपगमात् ॥
स्यादेतत् अदेशत्वाद् वियतः-आकाशस्य यथोक्तविकल्पासम्भवः, तत्र-वियत्येकस्मिन्नेव निष्प्रदेशे तेषां-'विन्ध्या'दीनामवस्थितत्वात् । एतदाशङ्क्याह-इदमप्ययुक्तम्, वस्तुतः-परमार्थतः पूर्वोक्तदोषानतिवृत्ते:-“विन्ध्य'-'हिमवदा'दीनामेकत्रावस्थानादिप्रसङ्गः पूर्वोक्तो दोषस्तदनतिवृत्तेः । एनमेव प्रकारान्तरेण समर्थयन्नाह-न च सर्वव्यापिनो 'विन्ध्या'दय इति येन 'तस्मिन्-एकस्मिन्नेव तेषामवस्थितत्वात्' इति सफलं भवेत्, अतो यत्रेति देशे 'विन्ध्य'भावो यत्र चाभाव इत्यनयोर्नभोभागयो:-आकाशदेशयोः किमित्याह-अनन्यत्वमन्यत्वं वेति वाच्यम् । किञ्चातः ? यद्यनन्यत्वं किं सर्वथा आहोस्वित् कथञ्चित् ? । ......................................... मनेतिरश्मि ................. અનેક પ્રદેશોનો અભ્યગમ થવાથી, આકાશની સપ્રદેશતા જ સિદ્ધ થશે...
આકાશની સપ્રદેશતા અંગે પૂર્વપક્ષની માન્યતાનો વિકલ્પશઃ નિરાસ ગ્ર (૨૧૭) પૂર્વપક્ષ આકાશ તો અપ્રદેશી છે, એટલે ઉપરોક્ત વિકલ્પોનો સંભવ જ નથી, કારણ કે તે એક જ આકાશમાં, વિધ્ય-હિમવત્ આદિ દરેક પર્વતોનું અવસ્થાન છે..
ઉત્તરપક્ષ: આ કથન પણ અયુક્ત છે, કારણ કે પરામાર્થથી “વિષ્ણુ-હિમવતું આદિનું એકત્ર सवस्थान मानj ५शे... त्याह" - पूजत होषोन संधन सही ५९यतुं नथी...
વળી, વિધ્યાચલાદિ પર્વતો કંઈ સર્વવ્યાપી (=સંપૂર્ણ જગતમાં વ્યાપીને રહેનાર) નથી કે જેથી “(सर्वव्यापी मेवा) मे. ४ माशमा तेसो २ छ” सेम ४६ शय.
પહેલા તો એ કહો કે, જે આકાશપ્રદેશમાં વિધ્યનું અસ્તિત્વ છે અને જે આકાશપ્રદેશમાં विन्ध्यनो मभाव छ, ते जने माशप्रशो,
मे थी (१) भिन्न छे, 3 (२) भिन्न ? પ્રશ્ન : પણ આવા વિકલ્પોથી દોષ શું? - उत्तर : हुमो → (१) ते जने 2051शप्रटेशनो को सभे भानशो, तो सभे पूछी छीमे ४, ते अमेह (क) सर्वथा भानशो, 3 (ख) इथंयित् ?
१. 'सप्रदेश०' इति क-घ-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org