Anekantjaipataka Part 02

SR No.: 005533
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 438
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 10 MB

Page 33

अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
२४८
-ON विकल्पेनादर्शनात्, दर्शनेन चाविकल्पनात्, तयोरसहवृत्तेरुपादानादिभावात् । इत्येक
....... व्याख्या ......... प्रतिप्राणि प्रतिग्रामभिक्षालाभवत्, अनुभवसिद्धमेव नेह कस्यचिद् विगानमिति । न चेहेत्यादि । न चेह-प्रस्तुते ज्ञाने अन्यदेव दर्शनं निर्विकल्पकम् अन्य एव च विकल्पो निश्चयात्मकः । कुत इत्याह-विकल्पेनादर्शनात् । कान्तादिविकल्पे तथाऽनुभवसिद्धमेतत्, दर्शनेन चा
................. मनेतिरश्मि .............. पूर्वपक्ष : पूर्वोत ५॥ ४ शो मे ४ शानना न हो ... तेभा (१)
स से નિર્વિકલ્પ ચાક્ષુષ પ્રત્યક્ષ થાય, તે જ્ઞાન જુદું છે, અને (૨) “સાપ-સાપ' એમ શબ્દનો ઉલ્લેખ કરતો જે વિકલ્પ થાય તે જુદું છે.
આશય એ કે, તમે જેને સવિકલ્પજ્ઞાન કહો છો, તે અર્થજન્ય નથી, માત્ર વિકલ્પરૂપ છે, જે અર્થ વિના જ થાય છે. અર્થથી જે દર્શન થાય છે, તે તેનાથી જુદું છે. એટલે સવિકલ્પ પદાર્થજન્ય ન હોવાથી ભ્રાન્ત છે.
__स्याद्वाही : 480 (१) शन, भने (२) वि८५ ले ०४८॥ छ - मेम नथा, ॥२९॥ ३ मे शत तो વસ્તુનું સંવેદન જ નહીં થાય. તે આ પ્રમાણે –
(૨) જેમ કાંતાના વિરહથી પીડિત વ્યક્તિ, જયારે પત્નીના વિકલ્પમાં ચડી ગઈ હોય, ત્યારે તેને પત્નીનું સાક્ષાત્ દર્શન નથી થતું, તેમ પ્રસ્તુત જ્ઞાનમાં વિકલ્પથી સર્પનું સાક્ષાત્ દર્શન નહીં થાય.
............................... विवरणम् ................... 6. प्रतिग्रामभिक्षालाभवदिति । प्रतिशब्देनाव्ययीभावसमासः । निदर्शनमेतत् ।
7. अन्यदेव दर्शनं निर्विकल्पकमन्य एव विकल्पो निश्चयात्मक इति । परो हि अहिरहिरिति विकल्पकाले एकैकं तावदहिग्राहकं निर्विकल्पकं चाक्षुषं प्रत्यक्षमिच्छति अन्यं च शब्दोल्लेख-भावं विकल्पमिति । एतत्प्रतिषेधायोवाच सूरि:-'न चेहान्यदेव दर्शनम्' इत्यादि ।
___8. कान्तादिविकल्पे तथाऽनुभवसिद्धमेतदिति । न हि कामुकादेविरहादिपीडितस्य कान्ता-परोक्ष- . तायां दृढावेशेन कान्तां विकल्पयतोऽपि साक्षात् तद्दर्शनमुपलभ्यते । एवमत्रापि ज्ञाने विकल्पात्मकतायां केवलायां न साक्षादहेर्दर्शनमुपपद्यत इति ।।
9. दर्शनेन चाविकल्पनादिति । पथि गच्छतो हि पुरुषस्यावग्रहरूपदर्शनसद्भावेऽपि अनभिमत
LSL -
...............
- 24 આવું કહેવા પાછળ ગ્રંથકારશ્રીનો એવો આશય નથી કે, દર્શન અને વિકલ્પ બે જુદા છે જ નહીં... પરંતુ કહેવાનો આશય એ છે કે, પ્રસ્તુત જ્ઞાન તે એક જ “સવિકલ્પ મતિજ્ઞાન” રૂપ માનવું જોઈએ, તેનો અમુક અંશ માત્ર નિર્વિકલ્પજ્ઞાનરૂપ અને અમુક અંશ માત્ર સવિકલ્પજ્ઞાનરૂપ – એમ બે જુદા સ્વતંત્ર જ્ઞાન ન માનવા.
१. 'इत्यत एकमेवेद०' इति क-पाठः। २. 'निर्विकल्पं अन्यं' इति ङ-पाठः। ३. 'समासनिदर्शन०' इति चपाठः । ४. 'एककं' इति पूर्वमुद्रिते पाठः, अत्र तु च-पाठः । ५. निर्विकल्पकल्पकं चाक्षुषं इति च-पाठः, 'निविकल्पकल्पचाक्षुषं' इति तु ख-पाठः । ६. २४७तमे पृष्ठे। ७. 'निर्वहान्यदेव' इति क-पाठः। ८. 'कल्पे तथा तथा०' इति च-पाठः। ९. 'ग्रहदर्शन०' इति क-पाठः ।