Page Text
________________
..........
५१५ अनेकान्तजयपताका
(तृतीयः अतिशय उपकार इत्यनर्थान्तरम् । न चासावन्यतोऽन्यस्य, विकल्पायोगात् ॥
(१८२) तदनुभवो हि तच्छक्तेरनुत्पन्नाया उत्पन्नाया निरुद्धाया एव वोपकुर्यात् । न तावदनुत्पन्नायाः, तस्या एवासत्त्वात्, असतश्चोपकाराकरणात् । नाप्युत्पन्नायाः, तस्या अनाधेयातिशयत्वात्, क्षणादूर्ध्वमनवस्थितेः । (१८३) द्वाभ्यामप्येकीभूय तदन्यकरण
................... व्याख्या ...... .... योगात् । एतदेव भावयति अतिशय उपकार इत्यनर्थान्तरम् । न चासौ-अतिशयः अन्यतः सकाशादन्यस्य । कथं नेत्याह-विकल्पायोगात् ॥
- एनमेवाह तदनुभवो हीत्यादिना । तदनुभव:-अधिकृतस्वलक्षणानुभवः यस्मात् तच्छक्तेःअनादिमदालयगतशक्तेः अनुत्पन्नाया उत्पन्नाया निरुद्धाया एव वोपकुर्यादिति सम्भविनो विकल्पाः । न तावदनुत्पन्नाया उपकरोति तदनुभवः । कुत इत्याह-तस्याः एव शक्तेरसत्त्वात् । नै चासावनुत्पन्ना अस्ति । यदि नामैवं ततः किमित्याह-असतश्च सामान्येन उपकाराकरणात् ॥
नाप्युत्पन्नाया उपकरोति तदनुभवः । कुत इत्याह-तस्याः-उत्पन्नाया निष्पन्नत्वेन अनाधेयातिशयत्वात् । एतच्च क्षणादूर्ध्वमनवस्थितेः कारणात् । द्वाभ्यामपि-शक्त्यनुभवा
..... मनेतिरश्मि .. પહેલી વાત તો એ જ કે, અનુભવ અને શક્તિ બંને ક્ષણિક હોઈ ખરેખર તો તેઓનું પરસ્પર અતિશયઆધાન જ ઘટતું નથી. જુઓ - અતિશય-ઉપકાર વિગેરે બધા એકાર્થી શબ્દો છે, એટલે અતિશય=ઉપકાર... તેથી અર્થ એ થયો કે, અનુભવ દ્વારા શક્તિ પર કોઈ જ અતિશય-ઉપકાર થતો नथ....
બૌદ્ધ : પણ ઉપકાર ન થવાનું કારણ?
(૧૮૨) સ્યાદ્વાદીઃ કારણ એ જ કે, તેમાં વિકલ્પો ઘટતાં નથી. તે આ પ્રમાણે - નિરંશ અનુભવ ते वा शक्ति ५२ ७५७।२ ४३, (१) अनुत्पन्न, (२) उत्पन्न, 3 (3) निरुद्ध ? - मात्र विल्यो अघटित छे...
(૧) અનુત્પન્ન શક્તિ પર ઉપકાર કરે, એવું તો ન કહી શકાય. કારણ કે ઉત્પન્ન ન થયેલ શક્તિ તો અસત્ જ ગણાય... એવા અસત્ પદાર્થ પર અનુભવ દ્વારા ઉપકાર થવો બિલકુલ સંભવિત નથી. એટલે પ્રથમ પક્ષ તો યુક્ત નથી.
(૨) ઉત્પન્ન શૈક્તિ પર ઉપકાર કરે, એવું પણ ન મનાય, કારણ કે જે ઉત્પન્ન થઈ ગઈ છે, તેમાં કંઈ ફેરફાર ન કરી શકાય. વળી, બીજી ક્ષણે તો તેનું અસ્તિત્વ જ નથી રહેવાનું કે જેથી ફેરફાર थई श...
ઉત્પન્નશક્તિ એટલે જે ક્ષણમાં અનુભવ વિદ્યમાન છે, તે જ ક્ષણમાં ઉત્પન્ન થયેલ શક્તિ - એમ સમજવું.
१. 'तत्तच्छक्ते' इति क-पाठः।
२. 'यस्माच्छक्तेरनादि०' इति घ-पाठः।
३. 'नासाव०' इति क-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005533 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 438 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |