Page Text
________________
४११
अनेकान्तजयपताका
(तृतीयः
'"
न खलु रूपे एव तदेकस्वभावनिबन्धनानि भूयांसि निश्चयज्ञानानि ॥
(१०७) किञ्चासौ भावः स्वप्रत्यभिज्ञानजनने व्यवधानसम्भवस्वभावो वा स्यान्न वा, उभयथाऽपि क्वचिद् भेदे व्यवधानसम्भवादित्ययुक्तम्, यथाक्रमं सर्वत्रैव तत्सम्भवा
................ व्याख्या .............. रूपे एवालम्बने तदेकस्वभावनिबन्धनानि तद्रूपमेवैकः स्वभावो निबन्धनं येषां तानि तथा भूयांसि-प्रभूतानि, प्रक्रमाज्जातिभेदमधिकृत्य निश्चयज्ञानानि-रूपरसादिलक्षणानि, कि तर्हि ? प्रभूतान्यपि व्यक्तिभेदापेक्षया रूपज्ञानान्येव । एवं भेदाभावेन तत्त्वत एकनिश्चयज्ञानप्रसङ्गः ॥
दूषणान्तरमाह-किञ्चासौ भावः-पदार्थः स्वप्रत्यभिज्ञानजनने-स्वनिश्चयज्ञानजनने व्यवधानसम्भवस्वभावो वा स्यान्न वेति द्वयी गतिः । उभयथाऽपि-पक्षद्वयेऽपि.क्वचिद् भेदे व्यवधानसम्भवादित्ययुक्तम् । कुत इत्याह-यथाक्रम-यथासङ्ख्यं सर्वत्रैव-क्वचिदित्येतद्व्युदासेन सर्वत्रैव वस्तुनि तत्सम्भवासम्भवापत्तेः, तस्य-व्यवधानस्य सम्भवश्चासम्भवश्च तत्सम्भवासम्भवौ, तयोरापत्तिः ततः । एतदुक्तं भवति-यद्यसौ भावः स्वप्रत्यभिज्ञानजनने
.................. मनेतिरश्मि ............ उत्तर : ॥२५॥ ४ माजनभूत (=विषयाभूत) पार्थ तो मात्र '३५' ४ छ भने में तो नि२એકસ્વભાવી છે... તેથી તેના દ્વારા ભિન્મજાતીય રસજ્ઞાન-સ્પર્શજ્ઞાન વગેરે ન જ થઈ શકે. હા, વ્યક્તિભેદે રૂપજ્ઞાન ઘણા પણ થઈ શકે, અર્થાત્ એક જ રૂપપદાર્થ, એકી સાથે અનેક પ્રમાતાઓને રૂપજ્ઞાન કરાવી શકે છે, પણ રસાદિજ્ઞાન તો નહીં જ..
આ રીતે, તે પદાર્થમાં કોઈ જ ભેદ ન હોવાથી, તેના દ્વારા માત્ર રૂપનિશ્ચયજ્ઞાન જ ઉત્પન્ન થશે, રસાદિનું નિશ્ચયજ્ઞાન નહીં. આમ તેના દ્વારા માત્ર રૂપનિશ્ચયજ્ઞાન જ થવાનો પ્રસંગ આવશે અને તે સિવાય રસાદિનાં નિશ્ચયજ્ઞાનનો તો ત્યાં અવકાશ જ ન રહેવાથી, રસાદિના સમારોપની ત્યાં શક્યતા જ નથી, કે જેથી વ્યવધાન-અવ્યવધાનની વાત રહે.
બૌદ્ધમતે દોષાંતરનું આપાદન (૧૦૭) બીજી વાત, પોતાનાં નિશ્ચયજ્ઞાનને ઉત્પન્ન કરવામાં તે ભાવ પદાર્થ, વ્યવધાનથી उत्पन्न ७२वाना स्वभाववाणो (१) छे, (२) नह? -माने पक्षमi, तमे यूं तुं - " मा पार्थमा व्यवधान थाय" - ते अयुत सालित थाय छे. ते मारीते - (૧) જો તે પદાર્થ, પોતાના નિશ્ચયજ્ઞાનને વ્યવધાનથી ઉત્પન્ન કરવાના સ્વભાવવાળો છે, તો -
.............. विवरणम् ...... 66. किं तर्हि प्रभूतान्यपि व्यक्तिभेदापेक्षया रूपज्ञानान्येवेति । रूपं हि समकमनेकप्रमातृव्यक्तिभिरुपलभ्यमानं सर्वेषां रूपज्ञानमेव जनयति, न तु रसादिभिन्नजातीयज्ञानमिति ।।
..........
१. 'दित्यप्ययुक्तम्' इति ग-घ-पाठः । २. 'यदसौ भावः' इति ङ-पाठः। ३. 'ज्ञानं जनने' इति क-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005533 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 438 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |