________________
३६५
जयपताका
(तृतीयः चोक्तवददोषात् ।(७४) एवं च'न चायमशब्दमर्थं पश्यति' इति विचारणीयम् । यदि शब्दानास्कन्दितमिति तदसिद्धम्, केवलस्यैव दर्शनात् । अथाविकल्पज्ञानेन, ततः सिद्धसाध्यता, शब्दार्थस्य तेनादर्शनात् । (७५) एवं च 'अपश्यंश्च न शब्दविशेष
................ व्याख्या ......... वरणभावात्' इत्यादि । तथाऽदोषात् । एवं च कृत्वा 'न चायमशब्दमर्थं पश्यतीति एतत् पूर्वपक्षोदितं विचारणीयम् । किमुक्तं भवति अशब्दमिति ? यदि शब्दानास्कन्दितमिति तदसिद्धम् । कुत इत्याह-केवलस्यैव तच्छब्दानास्कन्दितस्य दर्शनात् । अथाविकल्पज्ञानेन अशब्दमर्थं पश्यति । एतदाशङ्क्याह-ततः सिद्धसाध्यता । कुत इत्याह-शब्दार्थस्य तेन
.............. मनेतिरश्मि *.
- સવિકલ્પ અંગે દોષપરંપરાનો નિરાસ . (७४) तथा तमे ४ युं तुं , "सविस्यमते २४२०६६ अर्थन दृशन ४ नही थाय" - ते ४थन विया२४ीय छे. ५i तो मेडो, “अश"थी तभे शुंडे याही छो?
पौद्ध : अश०६ मेटले शहानासन्हित श६२रित.... तेथी वानो भाशय मे - સવિકલ્પમતે શબ્દરહિત અર્થનું દર્શન જ નહીં થાય...
સ્યાદ્વાદી : આ વાત તો અસિદ્ધ છે, કારણ કે ઘટ વગેરે વિશેષ શબ્દથી રહિત ઘટપદાર્થનું, 'किमेतत्' ओम सामान्य शारे तो र्शन थाय छ ४. माम सवियमते २०२हित (घटाह વિશેષશબ્દથી રહિત) અર્થનું દર્શન તો શક્ય જ છે.
બૌદ્ધઃ તો અમે આવું કહીશું કે, સવિકલ્પમતે, નિર્વિકલ્પજ્ઞાનથી શબ્દરહિત અર્થનું દર્શન નહીં થઈ શકે, અર્થાત્ જે પદાર્થ વિશે ઘટશબ્દની પ્રવૃત્તિ થવાની છે, તે પદાર્થનું દર્શન “ઘટ-ઘટ’ એવા શબ્દનાં જોડાણ વિના નહીં થઈ શકે.
स्यावाही :- सातो सिद्धसाध्यता ४ छ, १२५ ४ (शब्दार्थस्य तेनादर्शनात्) ते निर्व८५शान, શબ્દસંયોજનયોગ્ય ઘટાદિ અર્થને જોતું જ નથી... નિર્વિકલ્પમાં સામાન્ય માત્ર જ જણાય છે, પાછળથી
.......... विवरणम् .. 51. अथाविकल्पज्ञानेन अशब्दमर्थं पश्यतीति । यत्र घटादावर्थे विशेषरूपे घटशब्दप्रवृत्तिभविष्यतीति तमर्थमशब्दं घट घट इत्यभिधानयोजनाविकलं सन्तं न पश्यति-न साक्षात्करोति निर्विकल्पकेन ।।
52. तत: सिद्धसाध्यतेति । यदि ह्यस्माभिरेतदभ्युपगम्यते यदुत निर्विकल्पकज्ञानेन साक्षात्क्रियते घटस्तदनुविशिष्टं नाम योज्यते, तदानीं स्यादेतत् परोक्तं दूषणं यदुत 'न चायमशब्दमर्थं पश्यति अपश्यंश्च
१. प्रेक्ष्यतां २५३तम पृष्ठम् । २. २५३तमम् पृष्ठम्। ३. 'विकलज्ञानेन' इति ख-पाठः। ४. 'धाने योजना०' इति पूर्वमुद्रिते पाठः, अत्र तु च-पाठः । ५. 'सिद्ध्येतेति' इति क-पाठः । ६. 'तदा न स्यादेतत्' इति क-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org