Page Text
________________
अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
३४४
-00 एवार्था विज्ञानैर्व्यवसीयन्त इति प्राप्तम् । अस्त्वेवमपि को दोष इति चेत्' एतदाशक्य 'निवृत्तेदानीमिन्द्रियज्ञानवार्ता अभिधानविशेषस्मृतेरयोगात्' इत्यादि, तदपि परिहृतमेवावगन्तव्यम् । अभिधानविशेषयोजनाऽसिद्धर्वाच्यतद्बोधयोरेव तत्स्वभावत्वात् । नहि सर्वत्रैव स्मृत्यपेक्षो वाच्ये वाचकप्रयोगः, तथाऽननुभवात्, अन्तर्जल्पाकारबोधोपलब्धेः, प्रयोगे उच्चार्यमाणस्य शब्दान्तरत्वात्, तस्यापि तद्बलेनैव प्रवृत्तेः । (६२) तदसम्पृक्त
...................... व्याख्या .................................. र्व्यवसीयन्त इति प्राप्तम्, अस्त्वेवमपि को दोषः इति चेत्, एतदाशक्य निवृत्तेदानीमिन्द्रियज्ञानवार्ता अभिधानविशेषस्मृतेरयोगादित्यादि व्याख्यातमेवैतदिति न व्याख्यायते । तदपि परिहृतमवगन्तव्यम् । कथमित्याह-अभिधानविशेषयोजनाऽसिद्धेः कारणात् । असिद्धिश्च वाच्यतद्बोधयोरेव-अर्थतज्ज्ञानयोरेव तत्स्वभावत्वात् प्रक्रमात्, स्मृत्यनपेक्षाभिधानविशेषप्रवर्तनस्वभावत्वात् । अमुमेवार्थं स्पष्टयन्नाह-न हीत्यादि । न यस्मात् सर्वत्रैव, वाच्य इति योगः, स्मृत्यपेक्षो वाचकप्रयोगः । कुतो नेत्याह-तथा-स्मृत्यपेक्षप्रयोगरूपत्वेन अननुभवात् कारणात् । कथमननुभव इत्याह-अन्तर्जल्पाकारबोधोपलब्धेः । इह प्रक्रमे तत्त्वतोऽस्यैव स्मृतित्वादित्यर्थः । तथा चाह-प्रयोगे भाषाविषये उच्चार्यमाणस्य शब्दस्य
....... मनेतिरश्मि .... વિશેષણને સાપેક્ષ રહીને જ પદાર્થો, વિજ્ઞાન દ્વારા નિશ્ચિત થાય છે.” આ અને - “તો અશબ્દક જ પદાર્થને જણાવનાર સવિકલ્પજ્ઞાન માની લઈએ તો શું વાંધો ?” – એવી શંકા ઉપાડીને જે કહ્યું હતું કે, - “તો તો ઇન્દ્રિયસંબંધી સંપૂર્ણ વાર્તાનો ઉચ્છેદ થઈ જશે, કારણ કે પદાર્થના વાચક શબ્દની સ્મૃતિ ४ संभावित छ... वगैरे" - ते संपू थनो निरास वो.
प्रश्न : रीते ?
ઉત્તર : કારણકે પહેલા શબ્દની સ્મૃતિ થાય, પછી શબ્દનું તેમાં જોડાણ થાય' - એ વાત જ અસિદ્ધ છે, અર્થાત્ અમે તેવું માનતાં જ નથી.
प्रश्न : तो मानो छो?.
ઉત્તર : પદાર્થ અને જ્ઞાનનો એવો સ્વભાવ જ છે, કે જેથી સ્મૃતિની અપેક્ષા વિના પણ ત્યાં शनी प्रवृत्ति थाय छे. ते मारीते --
બધા જ વાચ્ય પદાર્થોમાં, (૧) પહેલા શબ્દની સ્મૃતિ થાય, અને પછી (૨) વાચક શબ્દનું જોડાણ થાય, અર્થાત્ શબ્દસૃતિ થયા પછી જ વાચકનું જોડાણ થાય એવું નથી, કારણ કે તેવો અનુભવ નથી થતો.
દર વખતે પદાર્થ દેખાયા પછી નામની સ્મૃતિ થાય અને શબ્દનું જોડાણ થાય અને ઉચ્ચારણ
&.........
..............*
१. प्रेक्ष्यतां २५२तम पृष्ठम् । २. 'स्मृत्यपेक्ष्यो वाच्ये' इति क-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005533 |
| Book Title | Anekantjaipataka Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 438 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |