________________
अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
३३६ सम्यगसम्यगिति गुणदोषविचारणाव्यवसायापनोदोऽवायः । धारणा प्रतिपत्तिः, यथास्वं
......... व्याख्या ___ एवमीहामभिधायावायमभिधातुमाह-अवगृहीत इत्यादि । अनेनापि क्रममाचष्टे । अवगृहीते विषये-स्पर्शसामान्यादौ ततः सम्यगसम्यगिति मृणालस्पर्श इत्येवमादानाभिमुख्यं सम्यक्, तंत्र तद्भावानुगुण्यात्, न अहिस्पर्श इत्येवं परित्यागाभिमुख्यमसम्यक्, तत्र तद्भाववैगुण्यात् । इतिएवमीहायां प्रवृत्तायां सत्यां ततः किमित्याह-गुणदोषविचारणाव्यवसायापनोदोऽवाय इति । इह मृणालेऽसाधारणो धर्मो गुणः, तत्रासम्भवी तु दोषः, तयोर्विचारणा-मार्गणा तया व्यवसाय:विमलतरबोधः स एवापनोदः मृणालस्पर्श एवेति निश्चयादपनुदति तत्रेहामिति कृत्वा अवाय इत्ययमेवंविधोऽपनोदोऽवाय इति । अवैतीत्यवायः, निश्चयेन परिच्छिनत्तीत्यर्थः ॥ एवमवायमभिधायाधुना धारणामभिधित्सयाऽऽह-धारणेत्यादि । धारणेति लक्ष्यं प्रति
................. मनेतिरश्मि ....
* (C) मवायर्नु स्व३५ * (૫૬) અવગ્રહ દ્વારા ગ્રહણ કરેલ સ્પર્શસામાન્યરૂપ વિષય પ્રત્યે “અહીં કમળના સ્પર્શના ગુણોશીતતાદિ છે, તેથી સ્પર્શ કમળનો હોવો જોઈએ' - એમ સભૂત વસ્તુનાં ઉપાદાનાભિમુખ (=સમ્યગ) અને “અહીં સર્પનાં સ્પર્શના ગુણો – ઉષ્ણતાદિ નથી, તેથી આ સ્પર્શ સાપનો નથી” – એમ અસદૂભૂત વસ્તુનાં ત્યાગાભિમુખ (કૌંસમ્ય) એવી ઈહાની પ્રવૃત્તિ પછી, કમળમાં રહેલ ગુણ (=અસાધારણધર્મ શીતસ્પર્શ) અને દોષ ( કમળમાં ન રહેનાર=ઉષ્ણસ્પર્શ)ની વિચારણાથી થતાં “આ કમળનો સ્પર્શ જ છે” એવા નિર્મળતર બોધરૂપ નિશ્ચયથી જે ઈહાનો અપનોદ (દ્રીકરણ) થાય તે “અવાય उपाय छे. अर्थात् डा द्वारा निश्चय नहोतो, ४यारे । शान (अवैति) निश्चय ७३ छ, भाटे सवाय डेवाय छे...
ટૂંકમાં, ઈહાથી વસ્તુનો નિર્ણયાભિમુખી બોધ થયા પછી તેના ગુણ-દોષની વિચારણા દ્વારા “આ તે જ છે' - એવો જે નિશ્ચયાત્મક બોધ થાય તે અવાય કહેવાય છે. દા.ત. આ કમળનો જ સ્પર્શ
* (D) धारानु स्व३५* અપાયમાં થયેલા નિર્ણયરૂપ ઉપયોગની અવિશ્રુતિ (સાતત્ય); ઉપયોગ બીજે જવા છતાં શક્તિ
.... विवरणम् .
36. तत्र तद्भावानुगुण्यादिति । तत्र-विज्ञाने तद्भावस्य-मृणालस्पर्शसद्भावलक्षणस्यानुगुणत्वात् ।।
वास्तविभावने अनुसार प्रवर्ते छ, माटे सभ्य छे. * अवास्तविमापने अनुसार प्रवर्ततो सोवाथी असभ्य छे...
१. 'विचारणाध्यवसाया०' इति ङ-पाठः । २. 'मृणाले साधारणे धर्मो' इति ङ-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org