Page Text
________________
ભાવતીર્થ - ચતુર્વિધ શ્રીસંઘ
૨૯૧ અનેક ગચ્છોમાં કોઈ કારણવશાત્ સામાચારીભેદ થાય તો તે જુદાજુદા કુલોનું સ્થાપક બને છે. આ રીતે કુલ અને ગચ્છ એ તે તે ગણના પેટા ઘટકો જ ગણાય છે અને સર્વ ગણનો સમૂહ તે શ્રીસંઘ.
એક ગીતાર્થ ગુરુના નિશ્રાવર્તી શિષ્યો-પ્રશિષ્યો કે તેમના અનુશાસનમાં રહેલા અન્યના શિષ્યોરૂપ સાધુઓ, સાધ્વીઓ તેમજ શ્રાવક અને શ્રાવિકાઓના સમૂહને અપેક્ષાએ ગચ્છ કહેવાય. શાસ્ત્રમાં શ્રાવકશ્રાવિકાઓને દિલ્બધન દ્વારા ગચ્છનિશ્રાવર્તી કહ્યા છે.
'જૈનશાસનમાં સાધુપદની ઘણી કિંમત છે; કેમ કે ચારિત્રધર વિના શાસન નથી. જ્યાં સુધી ચારિત્રધર છે ત્યાં સુધી જ શાસન છે. એકલાં સમ્યગ્દર્શન અને સમ્યજ્ઞાન તો યુગલિકકાળમાં પણ હોઈ શકે છે. પહેલા, બીજા આરામાં ધર્મ નહોતો ત્યારે, યુગલિક મનુષ્યોને કે પશુઓને પણ જાતિસ્મરણ જ્ઞાનથી ભૂતકાળની
१ न विणा तित्थं नियंठेहिं नातित्था य नियंठया। छक्कायसंजमो जाव ताव अणुसज्जणा इण्हिं ।।३४७ ।।
(संबोधप्रकरणम् गुरुस्वरूपअधिकार) ★ दर्शनज्ञानाभ्यामेव तीर्थं प्रवर्त्तत इत्यत्र दोषमाहदंसणनाणठिअंजइ, तित्थं तो सेणियाइआ समणा। इय णरएसुप्पत्ती, तेसिं जुत्ता ण वुत्तुं जे।।२०२।। 'दंसण'त्ति। दर्शनज्ञानाभ्यां स्थितं यदि तीर्थ मन्यसे त्वं तदा श्रेणिकादयोऽपि श्रमणाः प्राप्तास्तेषामपि ज्ञानदर्शनभावात्। ‘इयं' एवं 'तेषां' श्रेणिकादीनां नरकेषूत्पत्तिर्न वक्तुं युक्ता, श्रमणगुणयुक्तस्य नरकेष्वनुत्पादादिति ।।२०२ ।। किञ्चतित्थस्स ठिई मिच्छा, वाससहस्साणि इक्कवीसं च। जेणं सव्वसमासु वि, दंसणनाणाइँ जग्गंति ।।२०३।। 'तित्थस्स'त्ति । तीर्थस्य स्थितिरेकविंशतिवर्षसहस्राणि या भगवता भगवत्यामभिहिता सापि मिथ्या स्यात्, येन सर्वासु षट्स्वपि समासु दर्शनज्ञानानि जाग्रति, तथा च चिरकालमपि तीर्थानुषजनप्रसक्तिरिति।।२०३।। अपि चसव्वगईसु वि सिद्धी, तब्भवसिद्धी अणुत्तराण भवे । तम्हा णियंठसंजमदुगम्मि तित्थं ठियं होइ।।२०४ ।। 'सव्वगईसु वित्ति। सर्वास्वपि गतिषु सिद्धिः स्यात्, सम्यग्दर्शनज्ञानयुक्तानां सर्वगतिष्वपि भावात्। तथा 'अनुत्तराणाम्' अनुत्तरोपपातिकदेवानां तद्भवसिद्धिः स्यात्, तेषामनुत्तरज्ञानदर्शनोपेतत्वात्, न चैतदिष्टं तस्मानिर्ग्रन्थद्विके-बकुशप्रतिसेवकलक्षणे संयमद्विके च-इत्वरसामायिकच्छेदोपस्थापनीयलक्षणे तीर्थं स्थितं भवतीति प्रतिपत्तव्यम्, तस्मात्तीर्थस्थित्यन्यथानुपपत्त्या चारित्रं सिद्धम्।।२०४।।
(गुरुतत्त्वविनिश्चय प्रथम उल्लास, श्लोक २०२-२०४ मूल-टीका) ★ 'इत्तर'त्ति। यावद्द्वयेऽप्येतेऽनुधावन्ति तावदित्वरसामायिकच्छेदोपस्थापनसंयमावनुधावतः, यावच्चैतौ तावद्द्वौ निर्ग्रन्थावनुधावतस्तद्यथा-बकुशः प्रतिसेवकश्च । यावन्मूलगुणप्रतिसेवना तावत्प्रतिसेवकः, यावदुत्तरगुणप्रतिसेवना तावद्बकुशः, ततो यावत्तीर्थं तावद्बकुशाः प्रतिसेवकाश्चानुषजन्तीति नाचारित्रं प्रसक्तं प्रवचनम्।।१२।।
(गुरुतत्त्वविनिश्चय प्रथम उल्लास श्लोक ९२ टीका) ★ एषैव सर्वतीर्थेषु व्यवस्थेत्याहुः :सव्वजिणाणां निच्चं बकुसकुसीलेहिं वट्टए तित्थं । नवरं कसायकुसीला अपमत्तजई वि सत्तेण।।६१।। [१७५]
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005530 |
| Book Title | Dharmtirth Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yugbhushanvijay |
| Publisher | Gangotri Granthmala |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 396 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |