________________
૩૭૨
પ્રવચન ક્રમાંક - ૩૩, ગાથા ક્રમાંક - ૩૬ આમ કરવું જોઈએ તે અમે કહી શકીએ નહીં. તથા પરમતત્ત્વને સંપૂર્ણપણે જ્ઞાની પણ કહી ન શકે. પરમકૃપાળુદેવે કહ્યું છે કે,
જે પદ શ્રી સર્વશે દીઠું જ્ઞાનમાં,
કહી શક્યા નહીં પણ તે શ્રી ભગવાન જો. અમે એમાં ડૂબેલાં છીએ, અમે અનુભવી રહ્યાં છીએ, અને કિનારે ઊભેલાં તમે પૂછશો કે તમને કેવો અનુભવ થાય છે? તો અમે તે કહી ન શકીએ, વર્ણન ન કરી શકીએ. તમને જ્યારે અનુભવ થશે ત્યારે તમે પણ કહી શકશો નહીં.
જિનહી પાયા, તિનહી છિપાયા, ન કહે કોઉકે કાનમેં; તાલી લાગી જબ અનુભવકી, તબ જાને કોઉ સાનમેં.
હમ મગન ભયે પ્રભુ ધ્યાનમેં. (ઉપા. યોશિવિજયજી મ.સા) કબીરજી કહે છે કે મને હીરાનો ઢગલો મળી ગયો. સાંભળનાર કહેશે કે કપડામાં તો ઠેકાણું નથી, તો ઢગલો કેવી રીતે મળ્યો? કબીરજી કહે છે કે તમે જે જુઓ છો તે પણ જુદું છે અને અમે જે જોઈએ છીએ તે પણ જુદું છે. ઢગલો મળ્યો છે તે કહેવાય કે બતાવાય તેવો નથી, અને તે અનુભવી રહ્યા છીએ.” આવો અનુભવ દરેક સાધકને થાય છે. આપણી વાત એ હતી કે ચતુર્થ ગુણસ્થાનથી પ્રારંભ થાય અને યાત્રાની સમાપ્તિ બારમા ગુણસ્થાનના અંતિમ સમયમાં થાય. તેરમે પહોંચ્યા એટલે કૃતકૃત્ય થઈ ગયા, અને તમારો આત્મા સંપૂર્ણપણે ખીલી ગયો.
આત્મા એક દ્રવ્ય છે, એના અસંખ્યાત પ્રદેશો છે, પ્રદેશ પ્રદેશે અનંતા ગુણો છે, અને પ્રત્યેક ગુણની અનંત પર્યાય છે. શાસ્ત્રોમાં વર્ણન કર્યું છે કે આ આપણો ખજાનો છે પણ તે અવરાયેલો છે, ઢંકાયેલો છે, બંધ છે. તેના ઉપર ખંભાતી તાળાં લાગેલાં છે. કોઈ ધન્ય પળે તાળાં ખૂલી જાય તો આખે આખો આત્મા પૂરો ખીલે. સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માને એક ક્ષણ માટે પણ આત્માનો સ્પર્શ થાય છે, તે વખતે જે આનંદ અનુભવાય છે, તે આનંદનો અનુભવ જગતમાં વર્ણવી શકાય તેમ નથી. પૂછો કે પાંચ પકવાન ખાઈએ અને જે આનંદ આવે તેવો આનંદ થાય? કરોડો રૂપિયા ગણવા બેસીએ ત્યારે જે આનંદ આવે તેવો આનંદ થાય? શાસ્ત્રો કહે છે આ આનંદને ઉપમા આપી શકાય તેમ નથી. છ ખંડનો માલિક ચક્રવર્તી જે કિંઈ સુખ અનુભવે છે તે સુખ કરતાં અનંતગણું સુખ સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ અનુભવ વખતે અનુભવે છે. એક વાત સમજી લો કે દુનિયાના સુખો ભોગવવાં હોય તો તમે એકલાં એ સુખો અનુભવી નહિ શકો. વ્યક્તિ કે વસ્તુઓ જોઈશે, પદાર્થો જોઈશે, સંયોગો જોઈશે. આ એક જ આનંદ એવો છે કે જેનો અનુભવ તમે એકલાં જ કરી શકો. ત્યાં કોઈની
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org