________________
કથા ઘટકોનોવિકાસ
17 શ્રીપુંજ શેઠ મૃત્યુ પામ્યા પછી વધતુ જતુ પાણી શ્રીમતી એક ઘૂંટડે પી ભાભીઓના મેણા સાંભળીને શ્રીમતીને ગઈ. ત્યારે ધનદેવની પૂર્વપત્નીઓશ્રીમતીને ખેદ ઉત્પન્ન થયો અને ધનદેવને ત્રણ ચરણે પડી અને કહ્યું. “તારી શક્તિથી તે પ્રકારના પુરુષોની વાત કરીને જન્મભૂમિમાં અમને જીતી લીધી છે.' ત્યારબાદ ધનદેવ જવાનું કહ્યું ત્યારે ધનદેવે “ભાજિના ત્યાંથી નીકળી જિનાલયમાં આવ્યો. છણકા હજી યાદ આવે છે'- એવું કહ્યું. અહીં મુનિસુંદરસૂરિજી થોડું વિસ્તાર સોમસુંદરસૂરિજીના આ કથા-ઘટકના છે.- શુદ્ર વિદ્યાઓને કારણે સમાનશીલ મુનિચંદ્રસૂરિજીએ બે વિભાગ કર્યા છે. હોવાથી ત્રણે પત્નીઓમાં પરસ્પર પ્રીતિ (૧) શ્રીપુંજ શેઠના મૃત્યુ પછી ભાઈઓનો બંધાઈ ગઈ, બેની સાથે ત્રીજી પણ ઘટતો પ્રેમ જોઈને શ્રીમતીએ ધનદેવને સ્વેચ્છાચારિણી થઈ ગઈ. ત્યારે ધનદેવે પોતાનું ઘર અને પૂર્વ પત્નીઓ સાથે મેળાપ વિચાર્યું કે “શ્રીમતી પણ પેલી બે જેવું કરશે કરાવવાની વાત કરી. ત્યારે ધનદેવે- “સમય તો મારું રક્ષણ કોણ કરશે?' અને ત્યાંથી આવશે ત્યારે તેઓની સાથે તારા મેળાપ નીકળી જિનાલયમાં આવ્યો. “બેની સાથે કરાવીશ.” આવો ઉત્તર વાળ્યો. (૨) થોડા ત્રીજી પણ સ્વેચ્છાચારિણી થઈ ગઈ એ દિવસો પછી ફરી શ્રીમતીએ ધનદેવને પ્રસંગે પહ્મવિજયજી દૃષ્ટાંત આપે છે કેત્રણ પ્રકારના પુરુષોની વાત કરી. આમ “આંબો અને લીમડો બન્ને બાજુમાં ઉગ્યા, બે વાર શ્રીમતીનો સસરાના ઘરે જવાનો બન્નેના મૂળ પરસ્પર મળ્યા એને કારણે આગ્રહ કહેવા દ્વારા ધનદેવની પોતાના ઘરે આંબો પણ કડવો બની ગયો.” ન જવાની ઈચ્છા વધુ પ્રબળ દર્શાવાઈ છે.
મદને અને ધનદેવે પરસ્પર મોટી પત્નીના કહેવાથી નાની પોતપોતાનો વૃત્તાંત કહ્યો એ સમયે ત્યાં પત્નીએ ધનદેવના ચરણનું પ્રક્ષાલન વિમલબોધ નામના આચાર્ય ભગવંત કર્યું. અહીં મુનિસુંદરસૂરિજી – ધનદેવને પધાર્યા. તેઓ પધાર્યા એ પહેલા ચિત્રશાળામાં લઈ જવાનું ટાળે છે અને મદન અને ધનદેવ વચ્ચેનો વાર્તાલાપ સાથે પાણી લાવવાના પાત્ર (પાદ્ય)નો અને મુનિસુંદરસૂરિજીએ વિસ્તાર્યો છે. ધનદેવ પ્રક્ષાલન માટે ચરણ રાખવાના તામ્રપાત્રનો પોતાનો વૃતાન્ત જણાવ્યા બાદ મદનને કહે પણ ઉલ્લેખ કરે છે.
છે. “મેં પોપટ બનીને તારાથી અધિક દુઃખ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org