Panchvastuk Prakaran Part 07

SR No.: 005514
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2010
Total Pages: 460
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 73

૪૮
સંલેખનાવસ્તુક | અભ્યધત વિહાર / “શ્રુતભાવના' દ્વાર / ગાથા ૧૪૦૧-૧૪૦૨ ભાવાર્થ :
ગાથા ૧૩૯૯માં કહેલ કે આ ઋષિ સૂત્રભાવનાને ઉચ્છવાસાદિના માનથી સર્વથા સુઅભ્યસ્ત કરે છે, તે રૂપ સુઅભ્યસ્ત એવા સૂત્રોના ગર્ભવાળા ઉપયોગથી તે ઋષિ અમૂઢલક્ષવાળા થઈને સૂત્ર-અર્થના પારાયણમાં લેશ પણ અતિચાર સેવ્યા વગર સર્વ કૃત્યને અવિપરીત કરે છે.
આશય એ છે કે મહાત્માએ સૂત્રભાવના સુઅભ્યસ્ત કરી હોવા છતાં પ્રવૃત્તિકાળમાં પોતાના લક્ષ્યને ભૂલેલા હોય તો ઉપયોગ લક્ષ્યવેધી બનતો નથી, પરંતુ આ ઋષિ અસંગભાવનો પ્રકર્ષ કરીને મોહનું ઉન્મેલન કરવા વિષયક લક્ષ્યમાં સદા જ મોહ પામેલા નહીં હોવાથી, પ્રવૃત્તિકાળમાં લેશ પણ પ્રમાદ વગર અનાદિની સંગવૃત્તિનું ઉન્મેલન થાય તે પ્રકારે લક્ષ્યવેધી ઉપયોગથી સંયમની સર્વ ઉચિત પ્રવૃત્તિઓ કરે છે, તેથી સૂત્રઅભ્યાસથી પરિકર્મિત થયેલા ઉપયોગથી સર્વ વિહિત અનુષ્ઠાનોને વિપર્યય વગર કરે છે, જેથી તેઓનાં અનુષ્ઠાનો ઉત્તરોત્તર ગુણવૃદ્ધિનું કારણ બની શકે છે. ૧૪૦૧
અવતરણિકા : - પૂર્વગાથામાં કહ્યું કે સૂત્રભાવનાના ઉપયોગથી આ ઋષિ વિહિત અનુષ્ઠાનને અવિપરીત કરે છે. ત્યાં પ્રશ્ન થાય કે આ ઋષિ સૂત્રભાવનાથી વિહિત અનુષ્ઠાનના કાળને કઈ રીતે જાણે છે? તે બતાવવા કહે છે –
ગાથા :
मेहाइच्छण्णेसुं उभओकालं अहव उवसग्गे ।
पेहाइ भिक्खपंथे जाणइ कालं विणा छायं ॥१४०२॥ दारं ॥ અન્વચાઈ:
મેદારૃચ્છ0ોનું મેઘાદિથી છન્ન એવા વિભાગોમાં મોવાનૈ=ઉભયકાળને (જાણે છે,) નવ=અથવા ૩વસt=ઉપસર્ગવિષયક, પેદા–પ્રેક્ષાદિવિષયક, મવશ્વપંથે ભિક્ષા-પંથવિષયક, ત્રિકાળને છાય વિUત્રછાયા વિના ના=જાણે છે.
ગાથાર્થ :
મેઘાદિથી ઢંકાયેલ વિભાગોમાં ઉભયકાળને જાણે છે, અથવા ઉપસર્ગવિષયક, પ્રેક્ષાદિવિષયક, ભિક્ષા-પંથવિષયક કાળને છાયા વગર જાણે છે. ટીકા :
मेघादिच्छन्नेषु विभागेषु उभयकालं प्रारम्भसमाप्तिरूपम्, अथवोपसर्गे दिव्यादौ प्रेक्षादावुपकरणस्य भिक्षापथोः औचित्येन जानाति कालं योग्यं विना छाययेति गाथार्थः ॥१४०२॥ (द्वारम्) ॥ ટીકાર્ય :
મેઘાદિથી ઢંકાયેલ વિભાગોમાં પ્રારંભ અને સમાપ્તિરૂપ ઉભયકાળને જાણે છે, અથવા દિવ્યાદિ–દેવસંબંધી