Panchvastuk Prakaran Part 07

SR No.: 005514
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2010
Total Pages: 460
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 345

૩૨૦
સંલેખનાવસ્તુક | અભ્યધત મરણ | ભક્તપરિજ્ઞા / કુભાવના | ગાથા ૧૬૩૩-૧૩૪ હોય, ત્યારે તે મહાત્માના આત્મા પર જે જે પ્રકારના સંસ્કારો અતિશય આધાન થયેલા હોય, તે તે પ્રકારના સંસ્કારો તે તે નિમિત્તને પામીને પ્રગટે છે, અને તે વખતે તે મહાત્મામાં મોહ પેદા થાય છે, જે મોહના દોષથી તે મહાત્મા દેહના ભૂકુટિ વગેરે અવયવો દ્વારા તેવી ચેષ્ટાઓ કરે છે અને હાસ્ય કરાવનારાં તેવાં વચનો બોલે છે, જેનાથી તે જોનાર અને સાંભળનાર અન્ય વ્યક્તિને હસવું આવે. આ શરીરના પરિસ્પંદવાળું કુકુચ જ છે.
વળી આ કુકુચ કરતી વખતે તે સાધુ અભિન્ન મુખરાગવાળાની જેમ હસતા નથી અર્થાત્ જેના મુખ પર હાસ્યનો વિકાર ન હોય તેવા પુરુષની જેમ પોતે હાસ્યના વિકાર વગરના મુખવાળા રહે છે, તોપણ આંખ વગેરેથી ચાળા એવી રીતે કરે છે કે જેથી તેમનું મુખ જોઈને બીજાને હસવું આવે છે, આવી કુકુચની ચેષ્ટા કરનારા સાધુ કૌત્કચ્યવાળા કહેવાય છે અને તેવા સાધુ પોતાના આત્માને અપ્રશસ્ત એવી કાંદર્પ ભાવનાથી વાસિત કરે છે. ૧૬૩૩.
અવતરણિકા:
द्रुतदर्पशीलमाह - અવતરણિયાર્થ:
તૃતદર્પશીલ એવા સાધુને કહે છે –
ભાવાર્થ :
ગાથા ૧૬૩૧માં કાંદર્પ ભાવના કરનારા સાધુઓની પાંચ પ્રકારની ચેષ્ટાઓનાં નામ બતાવ્યાં, તેમાંથી ત્રીજી “તૃતદર્પશીલ” ચેષ્ટાનું સ્વરૂપ બતાવે છે –
ગાથા :
भासइ दुयं दुयं गच्छई अ दपिअ व्व गोविसो सरए ।
सव्वदुयहुयकारी फुट्ट इव ठिओ वि दप्पेणं ॥१६३४॥ दारं ॥ અન્વયાર્થ:
દુર્થ દુર્ઘ માસ દુત દ્રત બોલે છે, સYUગ પિનોવિસી છ અને શરદમાં દર્પિત ગોવૃષભની જેમ જાય છે=શરદઋતુમાં મત્ત થયેલા બળદની જેમ જલદી જલદી ચાલે છે, સવ્યgયદુથારીસર્વ દ્વતતકારી, પુરૂવ ખેvi fો વિકફુટની જેમ દર્પથી સ્થિત પણ=સ્પષ્ટની જેમ અભિમાનથી સ્વભાવસ્થ રહેલા પણ, (આ ચારેય પ્રકારની ચેષ્ટાવાળા સાધુ તૃતદર્પશીલ છે.) ગાથાર્થ :
જલદી જલદી બોલે છે, અને શરદબાતુમાં મત્ત થયેલા બળદની જેમ જલદી જલદી ચાલે છે, સર્વ કાર્ય જલદી જલદી કરે છે, સ્પષ્ટની જેમ અભિમાનથી સ્વભાવસ્થ રહેલા પણ દ્રુતદર્પશીલ છે.