Page Text
________________
૨૪૨
સંલેખનાવસ્તુક | અભ્યધત વિહાર અંતર્ગત પ્રાસંગિક કથન / ગાથા ૧૫૦૮-૧૫૬૯ પ્રકારના તત્વને જાણીને, સર્વએ જ=સર્વ સાધુઓએ જ, વિશેષથી આની શક્તિથી રહિત=જિનકલ્પને સ્વીકારવાની શક્તિથી શૂન્ય, એવા અપ્રમત્ત સાધુઓએ સ્વ-પરના ઉપકારમાં યથાશક્તિ યત્ન કરવો જોઈએ. આ મહાન નિર્જરાનું અંગ છે સ્વ-પરના ઉપકારમાં યત્ન કરવો એ ઘણી નિર્જરાનું કારણ છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ભાવાર્થ :
ગાથા ૧૫૫૭થી ૧૫૬૭ સુધી અન્ય આચાર્યોએ સ્થાપન કર્યું કે પરાર્થનો વિરહ હોવાથી અભ્યઘત વિહાર સ્થવિરવિહારથી પ્રધાન નથી, એ રીતે અન્ય આચાર્યોએ કહેલા તત્ત્વને જાણીને સર્વ સાધુઓએ અને વિશેષથી જેઓની જિનકલ્પ સ્વીકારવાની શક્તિ નથી તેવા સાધુઓએ, અપ્રમાદભાવથી પોતાની શક્તિ અનુસાર સ્વ-પરના ઉપકારમાં યત્ન કરવો જોઈએ.
આનાથી ફલિત થાય કે સર્વ સાધુઓએ ક્ષણભર પણ પ્રમાદ કર્યા વગર પોતાનાં મન-વચન-કાયાને જિનવચનાનુસાર એ રીતે પ્રવર્તાવવાં જોઈએ, જેથી વીતરાગવચનના બળથી વીતરાગતાનાં પ્રતિબંધક કર્મો ક્ષય પામે; અને અન્ય યોગ્ય જીવોને પણ વીતરાગવચનનો પરમાર્થ બતાવીને જિનવચનાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરાવવામાં ઉત્સાહિત કરવા જોઈએ, જેથી તેઓ પણ અપ્રમાદભાવથી જિનવચનાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરીને પોતાનું હિત સાધી શકે; કેમ કે સ્વ-પરના ઉપકાર માટે જિનવચનાનુસાર કરાતો યત્ન મહાનિર્જરાનું કારણ છે.
આનાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે માત્ર પરોપકારમાં ઉદ્યમ કરવો પણ ઉચિત નથી અને માત્ર પોતાનું હિત સાધીને અન્ય જીવોના હિતની ઉપેક્ષા કરવી પણ ઉચિત નથી; પરંતુ ક્ષણભર પણ પ્રમાદ કર્યા વગર પોતાની શક્તિનું સમાલોચન કરીને જિનવચનના પરમાર્થને જાણવાનો અને જાણીને સ્થિર કરવાનો ઉદ્યમ કરવો ઉચિત છે, તેમ જ જિનવચનાનુસાર સર્વ ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરીને અન્યના પણ ઉપકારમાં ઉદ્યમ કરવો ઉચિત છે.
અહીં “વિશેષત:” શબ્દથી એ કહેવું છે કે જેઓની જિનકલ્પ સ્વીકારવાની શક્તિ છે તેઓએ તો સર્વ ઉદ્યમથી સ્વ-પરનો ઉપકાર કરીને ઉચિત કાળે જિનકલ્પ સ્વીકારવો જોઈએ, પરંતુ જેઓની જિનકલ્પ સ્વીકારવાની શક્તિ નથી તેઓએ વિશેષથી અપ્રમત્તભાવપૂર્વક સ્વના અને પરના ઉપકારમાં યત્ન કરવો જોઈએ. ૧૫૬૮.
અવતરણિકા :
પૂર્વગાથામાં કહ્યું કે વિશેષથી જિનકલ્પ સ્વીકારવાની શક્તિ વગરના સાધુઓએ સ્વ-પરના ઉપકારમાં અપ્રમાદથી યથાશક્તિ યત્ન કરવો જોઈએ. તેથી તેવા સાધુઓ કઈ રીતે પ્રયત્ન કરે તો સ્વ-પરનો ઉપકાર શુદ્ધ થાય? તે સ્પષ્ટ કરવા અર્થે કહે છે –
ગાથા :
सो य ण थेरविहारं मोत्तुं अन्नत्थ होइ सुद्धो उ । एत्तो च्चिअ पडिसिद्धो अजायऽसमत्तकप्पो अ ॥१५६९॥
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005514 |
| Book Title | Panchvastuk Prakaran Part 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 460 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |