Page Text
________________
૨૪૦
સંલેખનાવતુક | અભ્યધત વિહાર અંતર્ગત પ્રાસંગિક કથન / ગાથા ૧૫-૧૫૬૦
ભાવાર્થ :
ભગવાનની આજ્ઞાનું સ્મરણ કરીને પ્રવૃત્તિ કરનારા મહાત્મા, જે જે કાળે જે જે પ્રકારની ભગવાનની આજ્ઞા હોય તે તે પ્રકારે આજ્ઞાના નિયંત્રણથી પ્રવૃત્તિ કરે છે. આથી જે મહાત્મા શાસ્ત્રો ભણીને સંપન્ન થયા હોય, પોતાનાથી થઈ શકે તેવા સર્વ ઉપકારો જેમણે કર્યા હોય, તે મહાત્માને પોતાની ભૂમિકાનુસાર જિનકલ્પ સ્વીકારવો ઉચિત છે; છતાં જો તે મહાત્મા ઉચિત કાળે જિનકલ્પ ન સ્વીકારે અને સ્થવિરકલ્પને ઉચિત સર્વ પ્રવૃત્તિઓ કરે, તોપણ ભગવાનની આજ્ઞાનો ભંગ થાય, જેનાથી તે મહાત્માના સંયમમાં હાનિ પ્રાપ્ત થાય છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે આ મહાત્માએ આજ્ઞાભંગ કર્યો છે, તેવું કઈ રીતે નક્કી થાય? તેથી કહે છે –
અધિક ગુણ સાધવા માટે સમર્થ પુરુષ હીન ગુણવાળી પ્રવૃત્તિ કરે, તો તેનાથી ભગવાનની આજ્ઞાનો ભંગ થાય છે. આ મહાત્મા આ અવસ્થામાં જિનકલ્પ સ્વીકારીને અસંગભાવની વૃદ્ધિ કરી શકે તેમ છે, છતાં અસંગભાવને અનુકૂળ અધિક ગુણ સાધવા માટે સમર્થ મહાત્મા સ્થવિરકલ્પના સેવનરૂપ હીન કૃત્ય સાથે છે, તેથી ભગવાનની આજ્ઞાનો ભંગ થાય.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે ભગવાનની આજ્ઞા શું છે? તેથી કહે છે –
સદા પણ શક્તિથી યોગમાર્ગમાં યત્ન કરવો જોઈએ, પરંતુ વિદ્યમાન શક્તિનો ક્ષય કરવો જોઈએ નહીં” આ ભગવાનની આજ્ઞા છે. - આથી ફલિત થાય કે સંયમ ગ્રહણ કરીને મહાત્મા ગીતાર્થની નિશ્રામાં રહીને શાસ્ત્રાધ્યયન કરે છે, તે વખતે પોતાની શક્તિ અનુસાર શાસ્ત્રાધ્યયનમાં યત્ન કરવો ઉચિત છે, પરંતુ તે વખતે અવિચારકની જેમ પરોપકારમાં યત્ન કરવો ઉચિત નથી. વળી શાસ્ત્રાધ્યયન કરીને શાસ્ત્રોના પરમાર્થને જાણીને સંપન્ન થાય, ત્યારપછી શક્તિના પ્રકર્ષથી શાસ્ત્રાનુસારી ક્રિયાઓ કરવી ઉચિત છે અને અન્યના ઉપકારમાં પણ શક્ય ઉદ્યમ કરવો ઉચિત છે.
આમ, સર્વ ઉચિત પ્રવૃત્તિ કર્યા પછી જીવનના અંત સમયે જેમ અનશન કરીને અસંગભાવમાં વિશેષ પ્રકારનો ઉદ્યમ કરવો ઉચિત છે, તેમ અન્ય કોઈ કાર્ય વિદ્યમાન ન હોય તો જિનકલ્પ સ્વીકારીને અસંગભાવની વૃદ્ધિ કરવી ઉચિત છે, જેથી વીતરાગતાને અનુકૂળ અત્યંત અપ્રતિબદ્ધમાનસ ઉલ્લસિત થાય. ૧૫૬૬ll
ગાથા :
एत्तो अ इमं एवं जं दसपुव्वीणं सुव्वई सुत्ते ।
एअस्स पडिस्सेहो तयण्णहा अहिगगुणभावा ॥१५६७॥ અન્વયાર્થ:
જ્જો મ ાં પર્વ અને આથી આ આમ છે=આગળમાં કહે છે એથી સ્થવિરવિહાર પ્રધાન છે એ એમ છે; વં=જે કારણથી સુજોકસૂત્રમાં રાસપુત્રી દશપૂર્વીઓને રસ પડિક્ષેહો=આનો પ્રતિષેધ=અભ્યદ્યતવિહારના સ્વીકારનો નિષેધ, સુબ્રડું સંભળાય છે; તયUUહિ દિમાવા કેમ કે તેના અન્યથા અધિક ગુણનો ભાવ છે=અભ્યદ્યત વિહાર નહીં સ્વીકારવાથી દશપૂર્વીઓને અધિક ગુણની પ્રાપ્તિ છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005514 |
| Book Title | Panchvastuk Prakaran Part 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 460 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |