Panchvastuk Prakaran Part 06

SR No.: 005513
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2010
Total Pages: 354
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 7 MB

Page 317

૨૯૮
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તુક | ‘ગણાનુજ્ઞા' દ્વાર/ ગાથા ૧૩૨૯-૧૩૩૦, ૧૩૩૧ વ્યક્તપણાથી સિદ્ધિ છે.
વળી અગીતાર્થ=અગીતાર્થયુક્ત, અજાતકલ્પ થાય; કેમ કે અવ્યક્તપણું હોવાથી અજાતપણું છે અર્થાત્ સાધુ શાસ્ત્રો ભણીને ગીતાર્થ બન્યા ન હોય ત્યાં સુધી સ્વબળથી યોગમાર્ગમાં ચાલી શકે તેવા વ્યક્તિ નહીં થયેલા હોવાથી તેવા અગીતાર્થ સાધુથી યુક્ત સાધુઓ અવ્યક્ત હોવાથી અજાત છે. - સાધુઓનું પંચક–પાંચ સાધુઓનો સમુદાય, સમાપ્તકલ્પ છે, તેનાથી ન્યૂન છતોત્રપાંચ સાધુઓના સમુદાયથી ન્યૂન એવો સાધુઓનો સમુદાય, અસમાપ્તકલ્પ થાય છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે. ભાવાર્થ :
કલ્પ એટલે શેષકાળમાં અને ચાતુર્માસમાં સાધુઓને રહેવાવિષયક મર્યાદાવિશેષ. અને તે કલ્પ બે પ્રકારે હોય છે : (૧) જાતકલ્પ (૨) અજાતકલ્પ.
(૧) ગીતાર્થ સાધુથી યુક્ત સાધુસમુદાયને જાતકલ્પ કહેવાય; કેમ કે ગીતાર્થ સાધુ જિનવચનોનો યથાર્થ નિર્ણય કરી શકે તેવા બોધવાળા હોવાથી વ્યક્તિ છે, આથી તે ગીતાર્થ સાધુ સાથે રહેલો સાધુસમુદાય પણ ગીતાર્થના સાંનિધ્યથી નિષ્પન્ન થયેલો છે.
(૨) ગીતાર્થ સાધુથી રહિત સાધુસમુદાયને અજાતકલ્પ કહેવાય; કેમ કે તે સાધુસમુદાયમાં જિનવચનોનો યથાર્થ નિર્ણય કરી શકે તેવા બોધવાળા કોઈ સાધુ નહીં હોવાથી કોઈ સાધુ વ્યક્ત નથી, આથી તે ગીતાર્થ સાધુ વગરનો સાધુસમુદાય પણ અવ્યક્ત હોવાથી અજાત છે.
વળી, આ જાતકલ્પ અને અજાતકલ્પ પણ બે-બે પ્રકારે છે : (૧) સમાપ્તજાતકલ્પ-અસમાપ્તજાતકલ્પ (૨) સમાપ્તઅજાતકલ્પ-અસમાપ્તઅજાતકલ્પ.
(૧) ગીતાર્થયુક્ત સાધુઓ પાંચ કે તેથી વધારે હોય તો સમાપ્તજાતકલ્પ અને પાંચથી ઓછા હોય તો અસમાપ્તજાતકલ્પ કહેવાય.
(૨) ગીતાર્થરહિત સાધુઓ પાંચ કે તેથી વધારે હોય તો સમાપ્તઅજાતકલ્પ અને પાંચથી ઓછા હોય તો અસમાપ્તઅજાતકલ્પ કહેવાય. ll૧૩૨૯/૧૩૩૦ અવતરણિકા :
को दोष इत्याह -
અવતરણિકાર્ય :
કયો દોષ છે? એથી કહે છે –
ભાવાર્થ :
ગાથા ૧૩૨૮માં કહેલ કે ગુરુદત્ત યોગ્ય પરિવારના અભાવમાં પણ સ્વલબ્ધિમાન સાધુ સમાપ્તકલ્પથી વિચરે છે. તેથી પૂર્વની બે ગાથામાં સમાપ્તકલ્પાદિનું સ્વરૂપ બતાવ્યું. ત્યાં પ્રશ્ન થાય કે સાધુ સમાપ્તજાતકલ્પથી ન વિચરે અને અસમાપ્તકલ્પથી કે અજાતકલ્પથી વિચરે, તો શું દોષ પ્રાપ્ત થાય? એથી તે દોષને બતાવે