Page Text
________________
૨૪૫
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તુક / “અનુયોગાનુજ્ઞા' દ્વાર / સ્તવપરિજ્ઞા / ગાથા ૧૨૯૩-૧૨૯૪
રૂતરો વ...Tથાર્થ અથવા ઇતર=આગમથી ઇતર, એવા સર્વજ્ઞ આગમથી જ નથી=આગમથી જ સર્વજ્ઞ બન્યા નથી, કેમ કે તેના અંતરથી પણ કોઈકનો ભાવ છે=આગમ વગર પણ કોઈક સર્વજ્ઞનો અભાવ છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ભાવાર્થ :
મીમાંસકો વેદને અપૌરુષેય માને છે; પરંતુ વેદને અપૌરુષેય માનવામાં આવે તો, પ્રાપ્ત થતાં દોષો બતાવીને, ગ્રંથકારે પૂર્વમાં સ્થાપન કર્યું કે અપૌરુષેય એવા વેદવચનથી પરલોકના વિષયમાં પ્રવૃત્તિ કરવી, એ વ્યામોહ છે.
ત્યાં મીમાંસકો જૈનોને કહે છે કે તમારા પણ સર્વ સર્વજ્ઞ આગમપૂર્વક થાય છે; કેમ કે “સ્વર્ગના કે કેવલજ્ઞાનના અર્થીએ તપ-ધ્યાનાદિમાં યત્ન કરવો જોઈએ એવું જૈનદર્શનનું વચન છે, અને આવા વચન અનુસાર પ્રવૃત્તિ કરીને જ સર્વ સર્વજ્ઞ થાય છે, માટે તે સર્વ સર્વજ્ઞનું કારણ આગમવચન છે; અને તે સર્વ સર્વજ્ઞ પ્રવાહથી અનાદિકાળથી થઈ રહ્યા છે, એમ જૈનો માને છે. આથી અનાદિકાળથી થતા સર્વ સર્વજ્ઞો પ્રત્યે કારણ એવું આગમવચન શાશ્વત છે, માટે અપૌરુષેય છે એમ તમારે જૈનોએ માનવું પડે; અને એમ માનવામાં આવે તો જ આગમવચનથી પ્રવૃત્તિ કરીને અનાદિકાળથી થતા સર્વ સર્વજ્ઞ થયા છે, એમ માની શકાયકેમ કે જો આગમને પૌરષેય માનવામાં આવે, તો અનાદિકાળથી થતા સર્વ સર્વજ્ઞ પ્રત્યે આગમને કારણ માની શકાય નહીં.
અથવા આગમથી ઇતર એવા સર્વજ્ઞ આગમથી જ થતા નથી, એમ જૈનોને માનવું પડે; કેમ કે આગમ વગર પણ કોઈક સર્વજ્ઞ પ્રાપ્ત થાય છે, જે સર્વશે આગમ કહ્યા અને સર્વજ્ઞથી કહેવાયેલ તે આગમ અનુસાર ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરીને અન્ય સર્વ સર્વજ્ઞ બન્યા છે, એમ માનવું પડે.
વસ્તુતઃ જૈનદર્શન આગમવચનઅનુસાર પ્રવૃત્તિ કર્યા વગર કોઈ સર્વજ્ઞ બને છે, એમ સ્વીકારતું નથી; કેમ કે જૈનમત અનુસાર અનાદિથી કોઈ સર્વજ્ઞ નથી, માટે સર્વજ્ઞના કારણભૂત એવા આગમને અપૌરુષેય માનવું જોઈએ. એ પ્રકારનો મીમાંસકનો આશય છે.
ટીકામાં કહ્યું કે “સર્વજ્ઞ આગમથી જ નથી” ત્યાં ઇવીકાર કરીને એ જણાવવું છે કે, સામાન્ય રીતે સર્વજ્ઞકથિત આગમાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરીને સર્વ સર્વજ્ઞ થાય છે, છતાં બધા સર્વજ્ઞ આગમથી જ થતા નથી; કેમ કે આગમને પૌરુષેય સ્વીકારીએ તો કોઈક સર્વજ્ઞ અનાદિ છે, જેમણે આગમ કહ્યા અને તે આગમાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરીને અન્ય સર્વ સર્વજ્ઞ બન્યા, એમ જૈનોએ સ્વીકારવું પડે. એ પ્રકારનો મીમાંસકમતનો કહેવાનો આશય છે. ./૧૨૯૩
*
અવતરણિકા:
अत्रोत्तरम् -
અવતરણિતાર્થ :
અહીં પૂર્વગાથામાં જૈનોના આગમને અપૌરુષેય સ્થાપન કરવા માટે ગ્રંથકારે જે મીમાંસકમતનો અભિપ્રાય બતાવ્યો એમાં, ગ્રંથકાર ઉત્તરને કહે છે –
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005513 |
| Book Title | Panchvastuk Prakaran Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 354 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |