Panchvastuk Prakaran Part 06

SR No.: 005513
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2010
Total Pages: 354
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 7 MB

Page 189

૧૦૦
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તુક/ “અનુયોગાનુજ્ઞા' દ્વાર / સ્તવપરિજ્ઞા/ ગાથા ૧૨૩૯-૧૨૪૦ થોડાં પણ હોય તોપણ તેઓનું વચન સમ્યમ્ સ્વીકારી શકાય કે ઘણાં પણ હોય તો પણ તેઓનું વચન સમ્ય સ્વીકારી શકાય.
આનાથી એ ફલિત થાય કે, વેદવચનને પ્રમાણ માનનારા લોકો જો અમૂઢવ્યાપારવાળા હોય, તો તેઓ અલ્પ હોવા માત્રથી વેદવચન અસમ્યમ્ સિદ્ધ થાય નહીં અને વેદવચનને પ્રમાણ માનનારા લોકો જો મૂઢવ્યાપારવાળા હોય, તો તેઓ બહુ હોવામાત્રથી વેદવચન સમ્યમ્ સિદ્ધ થાય નહીં, પરંતુ જેમ સંસારમોચકોનું વચન અનુપપત્તિવાળું છે તેમ વૈદિકોનું વચન પણ અનુપપત્તિવાળું છે. માટે અનુપપત્તિવાળા વચનને સ્વીકારનારા લોકો ઘણાં હોય કે થોડાં હોય, તોપણ તેઓના બળથી અનુપપત્તિવાળું વચન સમ્યમ્ બનતું નથી. આથી વચનથી ધર્મ માટે કરાતી સર્વ જ હિંસા દુષ્ટ નથી, એ પ્રકારનું પૂર્વપક્ષીનું કથન યુક્ત નથી. એમ ગાથા ૧૨૩૩ સાથે સંબંધ છે. ૧૨૩૯
અવતરણિકા :
પૂર્વગાથામાં ગ્રંથકારે સ્થાપન કર્યું કે ઘણાં લોકોનું અવિવાન શોભન છે એવો નિયમ નથી અને થોડાં લોકોનું અવિવાન શોભન નથી એવો પણ નિયમ નથી, પરંતુ મૂઢ-અમૂઢ વ્યાપારના ભાવ-અભાવથી અવિજ્ઞાનના શોભ-અશોભનનો નિયમ છે.
વળી, યાગીય હિંસાનું વિધાન કરનાર મીમાંસકના મતમાં અમૂઢ પુરુષ કોઈ નથી કે જેના વચનથી યાગીય હિંસાનું વિધાન કરનારા વેદવચનને પ્રમાણ સ્વીકારી શકાય. એ બતાવવા અર્થે ગ્રંથકાર કહે છે –
ગાથા :
ण य रागाइविरहिओ कोइ पमाया विसेसकारि त्ति ।
जं सव्वे च्चिअ पुरिसा रागाइजुआ उ परपक्खे ॥१२४०॥ અન્વયાર્થ:
વિરક્રિો ય ો પાયા વિસારી (=અને રાગાદિથી વિરહિત કોઈપણ પ્રમાતા વિશેષકારી નથી; ગં=જે કારણથી પર પરપક્ષમાં મીમાંસકના પક્ષમાં, સવ્વ ત્રિમ પરિસા સર્વ જ પુરુષો રાફિગુઆ કરાગાદિથી યુક્ત જ છે. * ‘ત્તિ' પાદપૂર્તિમાં છે.
૩' ઈવ કાર અર્થમાં છે. ગાથાર્થ :
અને રાગાદિથી રહિત કોઈપણ પ્રમાતા વિશેષકારી નથી; જે કારણથી મીમાંસકના પક્ષમાં સર્વ જ પુરુષો રાગાદિથી યુક્ત જ છે. ટીકા :
न च रागादिविरहितः सर्वज्ञः कश्चित् प्रमाता विशेषकारीति, य एवं वेद 'वैदिकमेव प्रमाणं नेतरद्' इति, कुत इत्याह-यत्सर्व एव पुरुषाः सामान्येन रागादियुक्ता एव, परपक्षे सर्वज्ञानभ्युपगमादिति गाथार्थः ૨૨૪૦